الیاف موز؛ الیاف طبیعی گیاهی
جامه پوش: فیبر موز، یک فیبر طبیعی با قدرت بالا است که می تواند به راحتی با الیاف پنبه ای یا دیگر الیاف مصنوعی برای تولید پارچه یا منسوجات ترکیبی، مخلوط شود. فیبر موز همچنین برای کاغذهای با کیفیت امنیتی مانند پول، لوازم بسته بندی برای محصولات کشاورزی، طناب های بکسل کشتی ها، کابل های حفاری برای بخش های مرطوب و غیره استفاده می شوند.
الیاف موز، نوعی الیاف لیگنوسلولزی بوده و از شبه ساقه گیاه موز (Musa sepientum) بدست می آید و این الیاف دارای خواص مکانیکی نسبتا خوبی است.
الیاف های گیاهی سلول هایی هستند که دارای دیواره سلولی چوبی سنگینی با لومن های (حفره هایی در جداره داخلی گیاه) باریک در مقطع عرضی می باشند. سلول های الیاف در بلوغ مرده و به عنوان یک بافت حمایتی عمل می کنند.
الیاف طبیعی دارای مزایای متعددی نسبت به الیاف مصنوعی چون چگالی پایین، سختی مناسب و خواص مکانیکی و همچنین قابلیت دفع بالا و تجدید پذیری بالا هستند و از طرفی آنها قابل بازیافت و تخریب پذیر می باشند.
الیاف می توانند برای اهداف مختلفی مثل صنایع نساجی، کاغذ یا صنایع دستی مورد استفاده قرار گیرند. کاغذ به دست آمده از لیف موز همه کاره است چون ضد آب بوده و از کاغذ خمیر چوب مقاوم تر می باشد به این معنی که می تواند در بسته بندی و حتی به عنوان پایه ای برای مصالح ساختمانی استفاده شود.
فناوری و فرآیند تولید الیاف موز
دو روش برای استخراج الیاف موز به نام های روش Bacnis و روش Loenit وجود دارد.
- روش Bacnis، الیاف موز از ساقه پسماند گیاه موز تولید می شود. غلاف بیرونی لایه ای محکم از فیبر است. الیاف در درجه اول در مجاورت سطح خارجی غلاف قرار دارد و می تواند به آسانی در نوار های ۵ تا ۸ سانتی متر و ضخامت ۲ تا ۴ میلیمتر در کل طول غلاف، لایه برداری شود. این فرآیند چاک دادن به عنوان tuxying (تار تار کردن ساقه) که tuxies نیز نامیده می شوند، شناخته شده است. دو روش تار تار کردن ساقه در فیلیپین مورد استفاده می باشند. در روش اول به نام روش Bacnis تنه از و سپس غلاف با توجه به موقعیت خود در ساقه از هم جدا می گردند. سپس آن ها مسطح شده و فیبر از ساقه به وسیله برش قسمت خمیری و سپس از توکسی جدا می شود.
- روش Loenit، توکسی ها به طور همزمان از ساقه یک غلاف جدا می شوند. در هر کدام از این روش ها، توکسی به دسته های ۲۳ تا ۲۷ کیلوگرم گره خورده و برای تمیز کردن از چاقوی برش دهنده استفاده می شود. در این فرآیند، توکسی ها زیر تیغه چاقو کشیده می شوندکه به طور محکم به هم فشار داده می شود تا بافت گیاهی بین فیبر ها را جدا کند. پس از آن، فیبر خشک می شود و به دسته های مجزا برای درجه بندی بعدی و خرمن شدن تبدیل می شود.
علاوه بر برش دستی، از ماشین ها در جایی مورد استفاده قرار می گیرند که بخش غلاف خارجی تیره باید برداشته شده و به طول ۱۲۰ تا ۱۸۰ سانتی متر بریده شوند. بخش های بعدی بین رول و بافت های خمیری از یکدیگر جدا می شوند، نیمی از طول با دو استوانه چرخان بزرگ که لبه آنها با تیغه برشی پوشانده شدند غلاف را خراش می دهد در حالی که فشار بر روی یک سطح صاف، خشک، مدرج و طاس مانند است.
الیاف موز را می توان با استفاده از روش های شیمیایی، مکانیکی یا بیولوژیکی استخراج کرد. روش شیمیایی باعث آلودگی محیط زیست می شود در حالی که روش مکانیکی نمی تواند مواد چسبنده را از سطح تار الیاف پاک کند. روش های بیولوژیکی بسترهای الیاف بهتری نسبت به دو روش دیگر به همراه آسیب به زیست محیطی کمتری دارند.
استخراج الیاف موز با استفاده از پاکسازی طبیعی بیولوژیکی قبلا گزارش شده است. پس از استخراج الیاف، جداسازی مواد چسبنده قبل از استخراج الیاف ضروری است. حذف مواد پوشاننده سنگین و مواد چسبناک غیر سلولزی از بخش سلولزی، degumming (جداسازی مواد چسبنده) نامیده می شود.
الیاف موز، ساختار های چند سلولی دارد. حفره های درون جداره ساقه در رابطه با ضخامت دیواره بزرگ هستند. علامت های صلیب بسیار نادر هستند و نوک های فیبر تیز و صاف می باشند، نوارها مثل قطر فیبر از ۱۴ تا ۵۰ میکرون و طول آن از ۰.۲۵ سانتیمتر تا ۱.۳ سانتیمتر است و شکل های بیضی مانند بزرگی را در حفره های دایره ای نشان می دهد.
“شبه- ساقه” یک تجمع استوانه ای و خوشه ای از پایه های ساقه برگ است. الیاف موز در حال حاضر محصول زاید کاشت موز بوده و یا به طور صحیح مورد استفاده قرار نمی گیرد یا از بخشی از آن استفاده نمی شود.
بیشتر بخوانید:
- الیاف سلولزی و سلولزی های ترجیحی
- الیاف آلپاکا؛ گرم، سبک و بهترین الیاف حیوانی
- کاهش گازهای گلخانه‌ای با الیاف زیست گیاهی
استخراج الیاف از شبه ساقه یک عمل معمول نیست و بیشتر ساقه برای تولید الیاف مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. خریداران برای الیاف موز مقطعی هستند و هیچ روش اصولی برای استخراج این فیبرها به طور منظم وجود ندارد. استفاده مفید از این الیاف باعث افزایش تقاضا خواهد شد که در کاهش قیمت ها تاثیر خواهد گذاشت.
الیاف موز در ساختار پیچیده هستند. آن ها به طور کلی به عنوان لینگو سلولز، متشکل از میکرو فیبریل های سلولزی پیچ خورده در یک ماتریکس آمورف از لیگنین و همی سلولز تشکیل می شوند. محتوای سلولز به عنوان یک فاکتور تعیین کننده برای خواص مکانیکی همراه با زاویه میکروفیبریل عمل می کند.
محتوای سلولزی بالا و زاویه میکروفیبریل پایین خواص مکانیکی مطلوبی را برای الیاف به وجود می آورند. لیگنین ها از ۹ واحد کربن مشتق از الکل جانشین شده سینامیل الکل تشکیل شده اند؛ که عبارتند از: الکل های کوماریل ، کنیفریل و سیرینگیل. لیگنین ها با همی سلولز ها مرتبط هستند و نقش مهمی را در مقاومت واپاشی طبیعی آن ایفا می کنند.
منبع: TextileSchool