حدود 13 سال پیش، کارخانه‌ی ایران مرینوس وارد عرصه تولید چادر مشکی ایرانی شد اما خیلی زود عطای تولید را به لقایش بخشید و از گود بازی کنار رفت، آن زمان دلارهای نفتی و تمایل به واردات حکمرانی می‌کرد و ساز تحویل نگرفتن تولید کوک بود. سازی که امروز، صدایش درآمده است.
پس از چند هفته پیگیری بالاخره موفق می‌شوم سوالاتم را درباره‌ی چادر مشکی و تولید آن از احمد دنیا نور، مدیرعامل کارخانه‌ی ایران مرینوس بپرسم. هرچند جوابها از آنچه تصور می‌کردم کوتاه‌تر است اما از میان همین پاسخ‌های کوتاه هم می‌شود به اصل مشکل پی برد.
شروعی که پایان خوشی نداشت
کارخانه ایران‌مرینوس 13 سال پیش قدم در مسیر تولید چادر مشکی ایرانی گذاشت، اما خیلی دوام نیاورد و تولید چادر مشکی داخلی متوقف شد. دنیا نور در این باره می‌گوید:« خوشبختانه تکنولوژی تولید چادر مشکی علی الخصوص دانش فنی رنگرزی نخ را داریم و سابقهی تولید این محصول در شرکت ایران مرینوس وجود دارد. ما برای راه اندازی خط تولید وامی دریافت نکردیم بلکه از ماشین آلات موجود در شرکت استفاده کرده و با دانش متخصصان و مهندسین ارشد حوزه نساجی و واحد R & D خط را راه اندازی کردیم.
اما دو مانع اصلی در تولید چادر مشکی داشتیم: 1. واردات بی‌رویه چه به صورت قانونی و چه به صورت قاچاق 2. نخ خاص برای تولید چادر مشکی، نخ این محصول از نوع فیلامنت پلی استر ظریف است که ساخت آن نیاز به تکنولوژی خاصی دارد و قابلیت تولید آن در داخل کشور وجود نداشت. گرچه ما بالای 20 هزارمتر تولید پارچه چادر مشکی در طرح‌های مختلف داشتیم ولی اصلی ترین مشکل تامین نخ خاص این نوع محصول بود که می‌بایست وارد شود.»
او در صحبت‌هایش اشاره می‌کند که مواد اولیه مانع اصلی تولید چادر مشکی است چون در تولید چادر از نخی به نام « فیلامنت پلی استر ظریف» استفاده می‌گردد که با روش و تکنولوژی ITY تولید می‌شود.
حمایت، حلقه‌ی گمشده تولید
موضوع تولید که مطرح می‌شود، به طور خودکار پای سیاست‌های حمایتی نهادهای دولتی هم به میان می‌آید. دنیا مدیر عامل ایران مرینوس می‌گوید:«حمایتی که نهادهای دولتی می‌توانند از تولید کننده داخلی انجام بدهند، به دو شیوه است اول جلوگیری از واردات بی‌رویه و دوم حمایت‌های مادی، بانکی و معافیت‌های خاص مالیاتی از این صنعت.»
ادامه‌ی حیات بدون تولید چادر مشکی
هرچند کارخانه ایران مرینوس همچنان پابرجاست و به حیات خودش ادامه میدهد اما چرخ تولید چادر مشکی در این کارخانه از حرکت باز‌ایستاد. توقفی که دودش تنها در چشم مصرف کننده می‌رود. دنیا نور درباره اینکه تصمیمی برای راه اندازی مجدد خط تولید دارند یا نه می‌گوید:«درحال حاضر مشغول به تولید انواع فاستونی‌ها و سایر محصولاتی هستیم که نیاز بازار داخل و حتی خارج از کشور را تامین کند.»
او مطلب را اینطور ادامه میدهد:«در واقع ما از همان ماشین آلات و دستگاه‌های موجود در شرکت برای تولید چادر مشکی استفاده می‌کردیم و پس از اینکه تصمیم به توقف تولید چادر مشکی گرفته شد؛ ماشین آلات مجددا برای تولید فاستونی و سایر محصولات شرکت Set Up گردید.»
تعاملی صورت خواهد گرفت؟
سوال پایانی را با یک نقل قول آغاز می‌کنم. در گفتگوی محمدحسن میری، مدیرعامل کارخانه حجاب شهرکرد هنگامی که از او درباره علت اینکه چرا کارخانه‌های تعطیل شده مجدد راه اندازی نمی‌شوند پرسیدیم، پاسخ داد:« متاسفانه بعضی از کارخانه‌ها دوست دارند اطلاعات از کارخانه‌های دیگر به طریق غیر رسمی دریافت کنند خب این نمی‌شود اصلا درستش این است از طریق رسمی اقدام کنند وگرنه کدام کارخانه از ما درخواست دانش فنی کرده و ما ندادیم؟»
می‌پرسم که با توجه به این صحبت‌ها آیا ایران مرینوس تصمیمی برای دریافت دانش فنی و تعامل با کارخانه حجاب شهر کرد دارد؟
دنیا نور به پرسشم این طور پاسخ میدهد:« هر تصمیم‌گیری برای تولید یک محصول، نیاز به مطالعه بازار، بررسی میزان ریسک و محاسبات مالی و اقتصادی برای سود آور بودن آن طرح دارد. دارا بودن دانش فنی گرچه مزیتی برای یک شرکت محسوب می‌گردد ولی باید بدانیم که صرف وجود دانش فنی و امتیازات مربوطه بخشی از زنجیره ارزشی یک شرکت محسوب می‌شود.
به هرحال اگر تولید چادر مشکی از لحاظ مالی و اقتصادی مقرون به صرفه باشد و هزینه‌های تولیدی و سربار آن را پوشش داده و منجر به سودآوری گردد حتما این تعامل با شرکت حجاب شهرکرد انجام خواهد شد.»
آنطور که از صحبت‌های مدیر عامل ایران‌مرینوس برمی‌آید اوضاع این کارخانه خوب است و آنها تصمیم ندارند خطر تولید چادر مشکی را به جان بخرند. اصلا سری که درد نمی‌کند را که دستمال نمی‌بندند. چه کاری است خود را در دردسر تولید بیاندازند؟
بی رغبتی تولیدکنندگان برای ورود به رقابت ناجوانمردانه تولید نه تنها طبیعی بلکه عقلانی است. چرا آنها وارد معرکه‌ای شوند که می‌دانند باید بدون هیچ حمایتی با رقیب بجنگند. آیا واقعا حمایتی که نهادهای دولتی توان اجرای آن را دارند، انجام می‌شود؟
پاسخ روشن است؛ یا تولید چادر مشکی به امان خدا رها شده و از آن حمایتی نمی‌شود یا میزان پشتیبانی‌ها آنقدر ناچیز است که به چشم نمی‌آید. در هر صورت برای چرخش موتور تولید چادر مشکی قبل از داشتن دانش فنی و تهیه‌ی مواد اولیه، باید تولیدکننده دلگرم باشد.
فاطمه بوجار