جامه پوش: نخ، سوزن و پارچه با اندکی ذوق؛ مایه‌اش همین است؛ حالا اگر چرخ‌های صنعتی و قیچی‌های برقی را هم به آن اضافه کنیم، می‌شود سمفونی رنگ و هنر و سرعت. ذوقی نازکتر از برگ گل و دستی تیزتر از شاخ آهو هم چاشنی می‌شود تا ببرد و بدوزد و بر تن شریف آدمی بنشاند.
هر چند این سمفونی گاهی ناموزون می‌شود و صدای گوش‌خراش واردات آن را نچسب می‌کند؛ ولی همت اگر بدرقه راه شود، طایر قدس خودش هوای نوسفران را دارد و این ناکوکی را میزان می‌کند. همتی که در همه ناملایمات برند می‌سازد، حتی وقتی وصله فرنگی بر تن خودی، خوش‌رقصی می‌کند.
در این میان گوشه چشمی میخواهد که این سمفونی تا آخرش کوک کوک باشد و بخواند؛ گوشه چشمی که اگر از پشت میز اداری عریض و طویل برخیزد و ببیند این لباس زیبا چه جان‌هایی که نبخشیده و چه زندگی‌ها که کوک نکرده است، آن وقت خودش می‌شود بدرقه‌کننده همت تا آنچه که باید بشود.
اگر بخواهیم بیشتر از این پای حافظ و سعدی را به میان نکشیم و اصل مطلب را بگوییم به این می‌رسیم که دیار «همدانا» مملو از ظرفیتی است که می‌تواند تولید پوشاک را رونق دهد، نمونه‌اش را بیش از این با روایت قصه کردآباد، یکن‌آباد، ازندریان، لتگاه و … گفتیم و حال هم از نمونه دیگری می‌گوییم که کمی فرق دارد با قبلی‌ها.
آنها می‌دوزند و می‌فروشند و می‌شود به کام و به نام دیگری، اما اینجا می‌دوزند و می‌فروشند به نام خودشان و برای ما، یا به قولی «سی‌تو». سال‌ها با نام خانوادگی خودشان دوختند و کوک زدند و کیفیت را به پای خارجی‌ها رساندند و از آن گذشتند و خاطره‌ای به جا گذاشتند از سوزن و پارچه.
قصه آنها را همه شهر می‌دانند و این یعنی برند یا نشان تجاری معروف، حرف‌هایی هم دارند که معتقدند مردم و مسئولان باید آنها را بشنوند از تولید و توزیع و ماشین‌آلات به روز تا کارگاه و کارخانه و برند و قطب تولید پوشاک؛ شما را دعوت می‌کنیم با هم این گفت‌وگو را بخوانیم.
حجت‌الله ناصری تولیدکننده پوشاک مردانه و رئیس اتحادیه فروشندگان پوشاک همدان آغاز کلامش را پیوند می‌دهد به ظرفیت تولید در همدان و می‌گوید: ظرفیت تولید همدان بین استان‌های کشور سرآمد محسوب می‌شود حتی در تهران هم اکثر تولیدکنندگان همدانی هستند چراکه این پیشه از قدیم‌الایام در همدان رواج داشته و سینه به سینه منتقل شده است.
به گفته این تولیدکننده، پتانسیل همدان و همدانی‌ها در تولیدی پوشاک زبانزد بوده مثال این ادعا هم روستای کردآباد و ازندریان است اما با تمام این تفاسیر آن اتفاقی که باید، رخ نداده به این معنا که استان جزو تولیدکنندگان بزرگ پوشاک در رسته‌های مختلف زنانه، مردانه و بچه‌گانه قرار نگرفته و در حد دوزنده باقی ماندند، این مهم را از چند وجه می‌توان آسیب‌شناسی کرد.
بی‌خبری تولیدکننده و توزیع کننده از هم
ناصری به بیان عوامل موثر در عدم رشد تولید پوشاک استان می‌پردازد و اضافه می‌کند: یکی از دلایل دوخت لباس مدارس است به طوری که تولیدی‌ها به این نوع دوخت بسنده کردند و پیشرفتی حاصل نشده، اتکا به مانتوی مدارس با دوخت ساده، بدون طراحی و خلاقیت باعث عدم رشد شده؛ اگرچه چند مدتی به دنبال حذف دوخت انحصاری مانتو مدارس بودیم تا از این چالش رهایی یابیم اما تا کنون میسر نشده است.
دلیل دوم هم عدم برندسازی خیاطان و استفاده نکردن از تجهیزات به‌روز است با زبان ساده‌تر باید بگویم تولید پوشاک در همدان سنتی مانده و تاکنون اغلب دوخت و دوز انجام می‌شده؛ چنانکه کار برش خورده از تهران فرستاده و پس از دوخت دوباره به تهران ارسال و متاسفانه با برندهای مختلف عرضه می‌شود.
با کمال تاسف توزیع‌کنندگان همدانی هم برای تهیه اجناس خود از همین تولیدات و از تهران خرید می‌کنند در حالی که می‌توانست این چرخه از صفر تا صد در استان انجام شود.
نکته بعدی هم که خیلی مهم به شمار می‌رود نبود ارتباط بین تولیدکننده و توزیع‌کننده است، به عبارت دیگر ارتباط تنگاتنگی در این میان وجود ندارد و توزیع‌کنندگان از تعداد تولیدی‌ها و کیفیت آنها مطلع نبوده و تولیدی‌ها هم با ذائقه مشتری و توزیع‌کننده هماهنگ نیستند.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت یکی از مهم‌ترین دلیل عدم پیشرفت تولید پوشاک در همدان جدا بودن اتحادیه‌های توزیعی و تولیدی است.
او در ادامه پس از واکاوی عدم توسعه تولید پوشاک در همدان از راهکار برون‌رفت این مشکلات یاد می‌کند و می‌گوید: بدون تردید راهکار حل این مشکل برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌های بزرگ و تخصصی با همکاری تولیدی‌ها و توزیع‌کنندگان است تا با هم آشنا و در راستای توسعه این حرفه همگام شوند، در حال حاضر تقریباً یک‌هزار و ۸۰۰ فروشنده پوشاک پروانه کسب‌دار در همدان فعال هستند که شاید پنج درصد از تولیدی‌های استان را بشناسند؛ ناگفته نماند در این بین اکثر تولیدی‌های همدان هم به صورت زیر پله‌ای کار می‌کنند با تعداد محدودی نیرو و چند چرخ دوخت انجام می‌دهند.
فرصت بزرگ همدان در تولید پوشاک
این تولیدکننده با ارائه توضیحاتی مزایای تولید را برمی‌شمرد و ادامه می‌دهد: تولید پوشاک هیچ هزینه‌ای برای دولت در بر ندارد، نه آب نیاز دارد و نه صنعت آلاینده محسوب می‌شود حتی برق چندان چشمگیری هم استفاده نمی‌کند چراکه چرخ‌های امروزی همگی پیشرفته و کم مصرف هستند.
از همین رو بستر بسیار مناسبی برای اشتغالزایی، صادرات و ارزآوری است اما جدی گرفته نشده؛ علی‌ایحال برای پیشرفت این صنعت همان طور که پیش‌تر گفتم باید به نمایشگاه‌ها تخصصی و حرفه‌ای متوسل شد و دست در دست یکدیگر تولید پوشاک در کشور را از آن خود کنیم.
ناصری مزیت دیگر را تولید ارزان در همدان می‌داند به نحوی که تولید پوشاک همدان از دیگر نقاط کشور ارزان‌تر تمام می‌شود چون اغلب به شکل کارگاهی و خانوادگی فعالیت می‌کنند و این فرصت برای بازارهای بیشتر خاصه بازارهای صادراتی استثنایی است.
یک غفلت؛ لزوم گسترش رشته طراحی دوخت
او در بخش دیگر سخنانش گریزی به طراحی دوخت می‌زند و یادآور می‌شود: پرورش نیرو در رشته طراحی دوخت یکی از عواملی است که به رشد و توسعه هر چه بیشتر تولید کمک می‌کند البته باز هم متاسفانه تنها سه رشته و گرایش مختلف در این گروه تحصیلی در نظر گرفته شده ولی کشور همسایه ۶۰ زیر گروه با عناوین مختلف در حوزه پوشاک رشته تحصیلی دارد.
پس با یک حساب سر انگشتی می‌توان فهمید رقابت‌پذیری در زمینه تحصیلی را از دست دادیم؛ قطعا با گسترش این رشته تخصصی علاوه بر افزایش اشتغالزایی، تولید هم کیفی می‌شود و از سوی دیگر تولیدی‌های زیر زمینی با حضور کارشناسان طراحی به تولیدی‌های به روز بدل می‌شوند.
به اعتقاد این تولیدکننده نخبگان استانی در این رشته کم نیستند اما درآمد کافی برای کارشناسان طراحی لحاظ نشده و همین پاشنه آشیل تولید به روز و کیفی پوشاک شده بنابراین نگاه نو به طراحی دوخت و کارشناسان خبره این حوزه ضروری است.
همچنین در راستای طراحی و خلاقیت دوخت بار دیگر عدم برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در این حوزه آسیب وارد کرده است.
ایجاد اعتماد به برند داخلی، حلقه مفقوده تولید
به گفته ناصری برندسازی از دیگر عواملی است که منجر به رشد تولید می‌شود و لازمه آن بهره‌گیری از تبلیغات است، هر چند هیچ تولیدی جرأت تبلیغات گران‌قیمت امروزی را ندارد و چنانچه موفق به تبلیغات شود دچار تبعات گسترده‌ای اعم از گرفتاری‌های مالیات، شهرداری و بازرسی می‌شود.
ضمن اینکه تفاوت بین تولیدات داخل و خارج خیلی کاهش یافته پس خرید مارک‌های خارجی با وجود تولیدات باکیفیت داخلی فرهنگ غلطی است و برندسازی و فرهنگ‌سازی راه چاره اعتماد به تولیدات داخل است.
او تلاش فعالان عرصه تولید پوشاک را پایانی بر تفاوت کیفیت اجناس خارجی و داخلی می‌داند به نحوی که تولیدات امروز قابل رقابت با هر کار خارجی است و ما در داخل کشور چه از لحاظ طرح و رنگ و چه از نظر کیفیت پارچه و دوخت حرف برای گفتن داریم.
در این میان اعتماد مردم واقعا راهگشاست چراکه اگر علاقه و توانمندی برادران و خواهران خودمان را جدی بگیریم و برندهای داخلی با کیفیت را بر اجناس خارجی ترجیح دهیم؛ فرهنگ استفاده از کالای ایرانی را جدی گرفتیم.
رئیس اتحادیه فروشندگان پوشاک همدان با افتخار یادی از برند تولیدی خانوادگی خود می‌کند و می‌افزاید: ما با مداومت پوشاک ناصری را بین همشهریان جا انداختیم و هر اتفاقی هم در بازار رخ داد باز هم با برند خودمان تولید کردیم که این امر باعث اعتماد مشتری شد تا جایی که از اجناس رضایت داشتند. به نظرم مردم باید بدانند تا چندی پیش واردکننده پوشاک بودیم چون به اندازه نیاز تولید در کشور نبود اما در حال حاضر به میزان کافی تولید انجام می‌شود و تنها نیازمند خرده‌حمایتی هستیم هم از سوی مردم و هم از سوی مسئولان.
افق همدان؛ قطب تولید پوشاک کشور
ناصری معتقد است تولید در همدان با حمایت پا می‌گیرد و به قطب کشور تبدیل می‌شود؛ پس متولیان امر باید در این زمینه گام‌های موثری بردارند و به تولیدکنندگان بها بدهند؛ نه حمایت‌های اسمی که در تسهیلات با نرخ سود ۱۸ درصدی خلاصه شده است.
او توقع تولیدکنندگان را چندان دست نیافتنی نمی‌داند و اشاره می‌کند: تسهیلات با سود ۱۸ درصد برای تامین سرمایه درگردش یک تولیدی اما و اگرهای فراوانی دارد و باعث افزایش قیمت تمام شده می‌شود که پیگیری و بررسی مسئولان را می‌طلبد و مورد دیگر اجازه واردات ماشین‌آلات به‌روز است، تا تولیدی‌ها تجهیز شوند.
همچنین درخواست دارم شرکت شهرک‌های صنعتی در راستای توسعه تولید پوشاک در همدان زمینی اختصاص دهد چراکه پتانسیل تولید در استان وجود دارد فقط اندکی توجه میخواهد و همت همگانی تا علاوه بر داخل بازار صادراتی هم ایجاد شود.
تولید پوشاک یک جهاد است
این تولیدکننده فعالیت تولیدی‌ها را در شرایط فعلی جهاد می‌خواند و ادامه می‌دهد: با افزایش قیمت حامل‌های انرژی از جمله برق، افزایش قیمت مواد اولیه، رکود بازار در کرونا، افزایش دستمزد کارگر و مالیات تولیدی‌ها با جهاد سر پا ایستادند، این مقاومت واقعا ارزشمند است.
همچنین در کنار این مشکلات و مصائب، تولید پوشاک در ایران کیفی‌تر شده و جای پیشرفت بیشتر هم دارد از همین رو نباید این رونق گرفتار واردات پوشاک شود و امیدوارم مثل سه چهار سال اخیر که واردات کاهش یافته کماکان این روند ادامه یابد.
او این فرصت را غنیمت می‌شمارد و متذکر می‌شود: پشت پرده تولید مانتوهای جلوباز و یا بدون دکمه مقاصد شوم فرهنگی را به دنبال دارد به ویژه اینکه تولید لباس‌های ایرانی و اسلامی در مقایسه با تولید مدل‌های امروزی به مراتب برای تولیدکننده ساده‌تر خواهد بود پس باید بر تغییر ذائقه مردم کار کرد و فرهنگ‌سازی انجام داد؛ البته استفاده و همین طور تولید مدل‌های خارج از عرف در همدان بسیار کم است شاید حدود ۱۰ درصد.
چرایی استفاده همین چند درصد هم مسائل مالی است چراکه مانتو کوتاه و بدون دکمه قطعا ارزان‌تر تمام می‌شود، هزینه دوخت و متراژ پارچه در قیمت تمام شده موثر خواهد بود؛ علاوه بر این الگوهای نابه‌جا همچون نشر فیلم‌های سینمای خانگی با لباس‌های آنچنانی و فضای مجازی هم نقش بسزایی دارد، بدون تردید تولید ایرانی و اسلامی نیازمند فرهنگ‌سازی در جامعه است.
تولید پوشاک، ثروت تولید می‌کند
ناصری رمز دوام تولیدی‌های کوچک و بزرگ در همدان را عشق و علاقه تولیدکنندگان و فعالان این حوزه که با تمام وجود پای کارند عنوان و تأکید می‌کند: اگر علاقه و علقه به همنوعان نبود زودتر از اینها باید تولید پوشاک را کنار می‌گذاشتیم اما ۷۰ پرسنلی که در کنار ما خانوادگی مشغول هستند تداوم تولیدات ناصری را تضمین کردند.
این صنعت در دنیا جزو ۱۰ صنعت پردرآمد محسوب می‌شود، همه این موارد به این نتیجه ختم می‌شود که بخشی از گره اشتغال در استان همدان با دندان پوشاک باز می‌شود و تنها بسترسازی و حمایت میخواهد، حمایتی که بر گرفته از برنامه‌ریزی و اندیشه درست باشد. در حوزه تولید پوشاک پیوند فرهنگ و اقتصاد می‌تواند دریچه جدیدی را پیش روی جامعه باز کند.
منبع: فارس