عکاسی مد از 1880 میلادی تا به امروز

جامه پوش:عکاسی مد، نوعی از هنر زیبا و بصری عکاسی را توصیف می کند که به توسعه کالاهای مد از جمله لباس طراحان درجه اول و همچنین لباس های بازاری انبوه، کفش ها، عطر و دیگر محصولات برندی که توسط شرکت های مد در سراسر دنیا طراحی شده است، اختصاص پیدا می کند.

عکس های مد قرن بیستم و یکم، همانند جریان تبلیغات تلویزیونی در ابتدا با توسعه یک برند مرتبط بودند (که این حالت نوعی مفهوم بود) و ارتباطی به محصول فیزیکی نداشتند. معنای دقیق و ظریف این عبارت را می توان به این صورت نیز بیان کرد: “عکاسی مد” ارتباط نزدیکی با هنر معاصر و فرهنگ عامه دارد.

نه تنها این هنر بر روی نگرش های عامه، امیال و سلیقه ها تأثیر می گذارد، بلکه بر روی نگرش و دیدگاه زنان در مورد تصویر خودشان، جنسیت و تمایلات جنسی نیز منعکس می شود. علاوه بر این، عکاسی مد به طور لاینفکی با رسانه ها ارتباط دارد. این عکاسی در ابتدا برای برطرف کردن نیازهای مجلات زنانه منتشر شده توسط انتشارات کوندی نست (Condé Nast) و هرست (Hearst) برای مجلاتی مانند وگ (Vogue) و هارپرز بازار (Harper’s Bazaar) پدیدار گشت، اما امروزه توسط نشریاتی مانند اِل (Elle)، کاسموپولیتن (Cosmopolitan)، ونتی فر (Vanity Fair)، دبیلو (W)، گرازیا (Grazia) و سونتین (Seventeen) به ارزش آن افزوده شده است.

امروزه به لطف انقلاب کامپیوتر دیجیتالی و اینترنت، تأثیر عکاسی مد به سرعت در سراسر جهان در حال گسترش است. اگرچه نیویورک جای پاریس را که زمانی در دهه 1940 میلادی پایتخت عکاسی مد بود، گرفته است، اما هنوز هم پاریس و میلان به عنوان مراکز مهم خلاقیت شناخته می شوند، در حالیکه شهرهای خاور دور در کشورهایی مثل هند و چین بدون شک در آینده نزدیک به عنوان مراکز بین المللی مد ظاهر خواهند شد.

تاریخچه 

نخستین عکس های مد در سال 1860 میلادی تولید شدند تا خلاقیت و پیشرو بودن خانه های مد پاریسی را به اثبات برسانند. تصور می شد که ایده به کار بردن مدل های حرفه ای یک حرکت متناقض است، بنابراین عکاسان مد به شخصیت های مشهور اجتماعی از جمله گرتورود وندربیلت ویتنی (Gertrude Vanderbilt Whitney) یا سارا برنارد (Sarah Bernhardt) به عنوان مدل تکیه می کردند. حتی وقتی در ادامه مدل های تمام وقت مورد استفاده قرار گرفتند، چهره آنها به جای عکس گرفتن توسط نقاشان ترسیم می شد، زیرا طراحان و خیاطان زن تصور می کردند که رازهای آنها توسط عکس ها فاش خواهد شد.

به دنبال اختراع فرآیند چاپ هاف تن توسط فردریک یوجین آیوز (Frederic Eugene Ives) (1856-1937)، عکس های مد در اواخر دهه 1880 میلادی مورد استفاده قرار گرفتند و در مجلات مد چاپ شدند.

این فرآیند چاپی جدید، امکان بازتولید عکس های مد در ژورنال های انبوه و بازار مد را برای مخاطبان گسترده فراهم کرده است. دو مجله مهم مد که هر دو در آمریکا دایر شده اند، هارپرز بازار (توسط هارپر و برادران راه اندازی شد که نخستین نسخه آن در سال 1867 میلادی چاپ شد و بعدها به وسیله هرست خریداری گردید) و وگ (توسط آرتور تورنر راه اندازی شد که اولین نسخه آن در سال 1892 میلادی چاپ شد و بعدها به وسیله کوندی نست خریداری گردید) هستند.

این مجلات و خوانندگانی که باعث توسعه آنها شده اند، با هم به توسعه سریع فناوری آمریکایی در حوزه عکاسی و چاپ اقدام کرده اند و سبب گردیده اند تا ایالات متحده به یک مرکز مهم در حوزه عکاسی مد تبدیل شود.

پاریس (۱۸۸۰-۱۹۳۰)

علی رغم برتری فناوری آمریکا، پاریس به عنوان مرکز فرهنگ غربی به ویژه در حوزه های هنرهای زیبا و چاپ دستی باقی مانده است. در واقع با ظهور گرایشات اصلی نقاشی مانند امپرسیونیسم (1873-1883)، پست امپرسیونیسم (1880-1900)، هنر نو (1890-1914)، فوویسم (1905-1906) و کوبیسم (1907-1914)، پاریس برای همه نقاشان اصلی و جدی که در زمینه نقاشی و مجسمه سازی فعالیت داشتند به یک مرکز اصلی تبدیل شد.

برلین مرکز مهم دیگری در زمینه هنر آونگارد و طراحی بود که به لطف تأثیر اکسپرسیونیسم آلمان و همچنین تأثیر گالری اشتورم (1912-1932)، سپس مدرسه طراحی باوهاوس (1919-1933) و فعالیت های عکاسانی نظیر جان هارتفیلد (John Heartfield) (1891-1968)، رائول هاوسمان (Raoul Hausmann) (1886-1971)، هانا هوش (Hannah Hoch) (1889-1978)، هاینریش هوفمان (Heinrich Hoffmann) (1885-1957) و لاسلو موهولی-ناگی (Laszlo Moholy-Nagy) (1895-1946) این نقش مهم برلین ایجاد شد.

در مد هم شرایط به همین گونه در اروپا پیش رفت. همه تمایلات و گرایشات اصلی از پاریس و برلین سرچشمه می گرفتند و گرایشات مد فرانسه و آلمان بودند که در مجلات هارپرز بازار و وگ منعکس می شدند. و چون بیشتر خیاطان زن حرفه ای و خانه های مد در پاریس واقع شده بودند، در این شهر بیشترین عکاسی مد انجام گرفت.

در واقع اولین عکس جدی مد در سال 1911 توسط عکاس آمریکایی یعنی ادوارد استایکن (Edward Steichen) گرفته شد که وی این عکس را از لباس های خوابی که توسط خیاطی به نام پل پواره (Paul Poiret) تهیه شده بود، انداخت تا کیفیت فیزیکی و همچنین ظاهر رسمی این لباس ها را نشان دهد. منتشر شدن این عکس در مجله Art et Decoration سبب شد تا عکس استایکن به عنوان اولین عکس مد که تاکنون چاپ شده بود، شناخته گردد.

دیگر مجلات فرانسوی قبل از سال های جنگ از عکاسی مد بهره گرفتند که از این نوع مجلات می توان به La Mode Practique و La Gazette du Bon Ton اشاره کرد. از دیگر عکاسان مد پاریسی در اوایل قرن بیستم میلادی می توان برادران سیبرگر یعنی ژولس سیبرگر (1872-1932)، لوئیس سیبرگر (1874-1946) و هنری سیبرگر (1876-1956)، مایسون روتلینگر، بایسونیاس تاپینیر و هنری مانوئل را نام برد.

عکاسی مد جدید فرانسه از طریق سه عکس کارت پستالی پاریسی که به نام برادران سیبرگر (ژولس، لوئیس و هنری) مشهور شدند، آغاز گردید که این برادران با گرفتن عکس های پرتره از قشر ثروتمند جامعه فرانسه در حدود سال ۱۹۱۰ میلادی به بعد کار خود را شروع نمودند. چون این پرتره های غیر رسمی از زنان زیبا که به ملبس به آخرین مد در مسابقات اسب سواری، استراحتگاه های تفریحی و کافه ها بودند، گرفته می شد، لذا لباس های زنانه شرکت هایی مانند شنل، ارمس و مادلین ویونه در مجلات و ژورنال ها ظاهر گردیدند. این شرکت ها با عجله مدل های مد خودشان را جهت عکس گرفتن توسط این برادران ارسال می کردند.

اگرچه وقوع جنگ جهانی اول (1914-1918) به موقعیت فرانسه به عنوان مرکز هنر و مد به شدت ضربه وارد کرد، اما به لطف ظهور جریان فرا واقع گرایی یا سوررئالیسم در سال 1924 و همچنین ایجاد شرکت های طراحی لباس مانند شنل، بالینسیاگا (Balenciaga)، اسکیاپارلی (Schiaparelli) و لنوین (Lanvin) که هر کدام برای سبک های متمایزشان معروف شده اند، فرانسه موقعیت خود را در این زمینه ها در سراسر سال های 1920 تا 1930 میلادی دوباره به دست آورد.

در نتیجه این شهر به جذب عکاسان هنری عالی همچون هورست پی. هورست (Horst P. Horst) (1906-1999)، من ری (Man Ray) (1890-1976)، سیسیل بیتون (Cecil Beaton) (1904-1980)، جورج هوینینگن- هوئن (George Hoyningen-Huene) (1900-1968)، اروین بلومنفلد (Erwin Blumenfeld) (1897-1969)، براسایی (Brassai) (1899-1984) و آندره کرتس (Andre Kertesz) (1894-1985) و همچنین طراح نابغه ای به نام آلکسی برودویچ (Alexey Brodovitch) (1898-1971) ادامه می داد.

در هر دو طرف اقیانوس اطلس، ظهور فروشگاه های زنجیره ای لباس به شدت سبب افزایش دسترسی زنان به مد شد. فروشگاه های پیشگام در عرصه مد در پاریس، Le Bon Marche، La Samaritaine و Grands Magasins Dufayel بودند، در حالیکه در آمریکا در این زمینه می توان به فروشگاه هایی همچون میسیز (Macy’s)، مک گریریز (McCreary’s)، آبراهام و استراوس (Abraham & Straus)، فروشگاه کالاهای خشک استوارت (Stewart Dry Goods Store) (همه در نیویورک)، شرکت مارشال فیلد، کارسون پیری اسکات (هر دو در شیکاگو) و وانامیکر (فیلادلفیا) اشاره کرد.

آمریکا (۱۹۰۰-۱۹۳۰)

اینگونه فعالیت ها در پاریس، مانع از توسعه عکاسی مد در آمریکا نشده است. ثروت در حال رشد آمریکا، قدرت هارپر بازار و وگ و همچنین وجود سنت عکاسی هنری در این کشور سبب تقویت آثار عکاسانی همچون آلفرد اشتایگلیتس (Alfred Stieglitz) (1864-1946) و سپس پل استرند (Paul Strand) (1890-1976)، چارلز شیلر (Charles Sheeler) (1883-1965)، دوروتا لنگ (Dorothea Lange) (1895-1965) و واکر ایوانز (Walker Evans) (1903-1975) شده است که این همه موارد دست به دست هم داده اند تا نیویورک را به مرکز نوآوری مد تبدیل نمایند.

نخستین عکاس مد آمریکایی که بسیار معروف گردید، بارون آدولف دمایر (Baron Adolf de Meyer) (1868-1946) بود. او به واسطه پرتره های زیبایش از افراد مشهوری مانند مری پیکفورد، جان باریمور، لیلین گیش، راس سنت دنیس، پادشاه بریتانیا جرج پنجم و ملکه مری مشهور گردید و در سال 1913 به اولین عکاس رسمی مد برای مجله آمریکایی وگ که مالک آن اکنون کوندی نست است، تبدیل شد.

دمایر نخستین عکاسی بود که عکس های مد خودش را با آغشتن حس و حالت روز انداخت. او از طریق حمام رنگ کردن عکس هایش در یک اتمسفر شفاف و نور جذاب به این کار اقدام می کرد. روشی جدید برای عکاسی مد جهت پدید آوردن طیف وسیعی از حس ها در بیننده توسط این پالایش ایجاد شد، بنابراین قرارداد سنتی استفاده از عکس های مد تنها برای توضیح اهداف رها گردید.

در اوایل قرن بیستم میلادی، یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در رشد صنعت مد آمریکا (و بنابراین عکاسی مد آمریکا) به رشد صنعت لباس های آماده برای پوشیدن مربوط می شد. همچنین توسعه همزمان سبک مستقل ایالات متحده با مد پاریس هیچ ارتباطی نداشت. در حقیقت بازار مد آمریکا از طراحان درجه اول پاریسی به لباس آماده برای پوشیدن شخصی تغییر جهت داد و از طریق مجلاتی همانند Women’s Wear Daily (در سال 1910 راه اندازی شده است)، هارپر بازار و Ladies Home Journal (در سال 1883 راه اندازی شد و در سال 1903 به اولین مجله آمریکایی تبدیل شد که به مرز 1 میلیون مشترک رسید) به بازاریابی و پیشرفت دست پیدا کرد.

حالت کانونی ملایم که توسط آدولف دمایر ارائه شده بود، در سال 1924 به وسیله سبک هندسی استایکن در عکاسی مدرن جایگزین گردید که این حالت پس زمینه های ساده و در عین حال شفاف را برای تنظیمات روکوی (rococo) دمایر جایگزین نمود. همانند خطوط صاف، شکل های هندسی و حالت های ساده شده آرت دکو (Art Deco) که جنبش طراحی بسیار تأثیرگذاری را در آمریکا پایه گذاری کردند، عکس های استایکنی نیز نشان دادند که عکاسان مد ایالات متحده قصد دارند تا به جای پیروی کردن از اروپا، هدایت کننده آن باشند.

در حقیقت آمریکا به عنوان سرزمین مهاجران اروپایی باعث شد تا عکاسان از ارزش های سنتی و قدیمی مد کشورهای خود رهایی یابند و مزیت های دیگری را کسب کنند. بنابراین استایکن قادر بود تا پرتره زن مدرن را در یک سبک جدید از پوشش که او را از قید و بدن لباس های سنتی رها می کرد، به تصویر بکشد. این وضعیت بعدها توسط هرست پی هرست در عکس جریان ساز مجله وگ با عنوان The Mainbocher Corset (1939) به تصویر کشیده شد. همچنین سری عکس های استایکنی مارین مورهوس (Marion Morehouse) را مشاهده نمایید که نمونه بارزی از زن معاصر را در هنگام رقص باله مجسم کرده است.

توسعه مهم دیگر توسط کارمل اسنوو (Carmel Snow)، سردبیر ارشد مجله هارپر بازار ایجاد شد. وی برای تبلیغ کردن لباس شنا، عکاس ورزشی مجارستانی، یعنی مارتین مونکاسکی (Martin Munkacsi) (1896-1963) را مجبور کرد تا چندین عکس را در فضای باز یک ساحل طوفانی بگیرد. وقتی مدل این عکس ها، یعنی لوسیل براکوف (Lucile Brokaw) به سمت دوربین حرکت می کرد، مونکاسکی از او در حال حرکت و در هنگامیکه جریان موهایش محو شده بود، عکس می گرفت.

این عکس ها، ذهنیتی که عکس های مد فقط می توانند در داخل یک محیط کنترل شده استودیو گرفته شوند را از بین برد. مونکاسکی به صورت غیر ارادی سبب شد تا رئالیسم زیبایی شناسی عکاسی مد متحول شود و راه را برای دنبال کردن دیگران نیز هموار کرد.

همچنین اختراع Kodachrome که نوعی از فیلم رنگی معرفی شده توسط ایستمن کداک (Eastman Kodak) در سال 1935 بود، اهمیت زیادی داشت. یکی از اولین دوربین های حرفه ای جهت استفاده از رنگ در عکاسی مد به لوئیز دال ولف (Louise Dahl-Wolfe) (1895-1989) تعلق داشت که وی برای عکس هایی که در محیط بیرون برای مجله هارپر بازار انداخته است، بسیار معروف گردیده است. او جزء اولین عکاسانی بود که از نور طبیعی و موقعیت های عجیب و غریب برای عکس هایش استفاده می کرد.

سورئالیست

جنبش سورئالیسم واقع شده در پاریس به رهبری تئوریسین ارشد آن، یعنی آندره بروتون (Andre Breton) (1896-1966) توانست تا یک تأثیر قابل توجه بر روی عکاسی مد به دلیل ویژگی ها و خصوصیات خارق العاده اش ایجاد نماید. کارهای عکاس آمریکایی، من ری که جهت کاملا جدیدی را برای عکاسی مد خلق کرده است، بهترین نمونه برای نشان دادن تأثیر این جنبش بر روی عکاسی مد است، چون او عمدتا به قراردادهای فرضی عکاسی بی اعتنایی کرده است و تصویر اکسپرسیونیسم را در اتاق تاریکش با سوررئال آزمایش نموده است.

در حقیقت سبک از پیش طراحی شده، داخلی و پیکتورالیست (pictorialist) کارهای او در تضاد با طیف خودانگیختگی سبک مونکاسکی بود. دیگر عکاس مهم مد در زمینه جنبش پیکتورالیست، اروین بلومنفلد (Erwin Blumenfeld) (1897-1969) بود. وی از تکنیک های متعددی مانند تابش آفتاب، چاپ روی هم، کنار هم قرار دادن شفافیت های رنگی و حتی سریع سرد کردن نگاتیوهای مرطوب در یخچال به منظور به دست آوردن اثرات سورئال استفاده می کرد. دیگر عکاسان ماهری که ایده های سورئالیست را در عکاس هایشان ترکیب نمودند، پیتر رز پالهام (Peter Rose Pulham) (1910-1956) انگلیسی، آندره درست (Andre Durst) (1907-1949) فرانسوی، جورج پلات لاینز (George Platt Lynes) (1907-1955) آمریکایی و سیسیل بیتون بی نظیر بودند.

جنگ جهانی دوم 

وقوع جنگ باعث شد تا بسیاری از نقاشان، مجسمه سازان و عکاسان اروپایی به مکانی امن مثل ایالات متحده کوچ کنند. این روند در سال های دهه ۱۹۳۰ میلادی آغاز شد و از زمان قدرت پیدا کردن هیتلر در آلمان در سال ۱۹۳۳ شتاب گرفت. بنابراین طراح و عکاسی مثل آلکسی برودویچ (۱۸۹۸-۱۹۷۱) در سال ۱۹۳۰ از پاریس به سمت نیویورک مهاجرت کرد. مارتین مونکاسکی در سال ۱۹۳۴، جورج هوینینگن- هوئن در سال ۱۹۳۵ و اروین بلومنفلد (۱۸۹۷-۱۹۶۹) در سال ۱۹۴۱ به آمریکا مهاجرت نمودند.

مد در ایالات متحده در هنگام جهانی دوم یک تجارت ناراحت کننده بود. نه تنها فقدان جدی مواد، طراح و مدل های صنعت مد وجود داشت، بلکه مردم نیز در مواجه با افزایش تراژدی ها و مشکلات، علاقه خود را به لباس از دست داده بودند. مد به عنوان حالتی از سبک سری و شکلی غیرضروری از افراط در نظر گرفته می شود.

مجلات مد جهت برقراری ارتباط مجدد با خوانندگان، نقش زنان را در جنگ توصیف می کردند، مد را به عنوان سازنده روحیه تبلیغ می نمودند، ستون های اجتماعی را با گزارشات جنگ جایگزین می کردند و از لباس های خوش دوخت که سبکی ساده و یکنواخت داشتند، حمایت و پشتیبانی می نمودند.

عکاسی استودیو با سیستم های نورپردازی گران قیمت و تنظیمات پیچیده اش تقریبا به طور کامل از بین رفت. بسیاری از عکاسان (لی میلر در پاریس، سیسیل بیتون در لندن، لوئیز دال ولف در نیویورک) همانند یک فیلم مستند از یک سبک ساده و مستقیم استفاده نمودند.

با پایان یافتن جنگ، مرکز جهانی عکاسی مد از پاریس به نیویورک تغییر مکان داد که در این کشور بین مجلات هارپر بازار و وگ در اوج فعالیت نوعی رقابت وجود داشت. مهم ترین عکاسان این دوره، مارتین مونکاسکی، لوئیز دال ولف، اروینگ پن (Irving Penn) (1971-2009) و ریچارد اودان (Richard Avedon) (1923-2004) بودند که همگی مشارکت قابل توجهی بر روی پیشرفت عکاسی مد داشتند، هر چند که پن و اودان بعد از سال ها توانستند تا بر روی ژانر مسلط شوند. همانند بسیاری از هنرمندان مدرن، عکاسان نیز تقریبا با گذشت هر دهه، توانایی بازسازی و بازآفرینی خودشان را پیدا می کردند.

عکس های اودان به دلیل القاء کردن حس سادگی شیک و سرزندگی نامحدود شناخته گردیده اند. او استعداد منحصر به فردی برای انجام ریسک نوآورانه و آزمایشات ابتکاری داشت و در کشف استعداد نیز تیزبین بود. وی همیشه چهره ای که بهترین نگاه لحظه ای را ثبت می کرد، پیدا می نمود که از جمله این چهره ها می توان به دوریان لی (Dorian Leigh)، سوزی پارکر (Suzy Parker)، توییگی (Twiggy)، جین شرمپتون (Jean Shrimpton)، بروک شیلدز (Brooke Shields) و ناستاسیا کینسکی (Nastassja Kinski) اشاره کرد.

در مقابل، عکاسی پن بر پایه زیبایی و فرم استوار بود و المان هایی که ترکیب می کرد در سری بعدی عکس های وی هنوز هم به صورت کامل حس زنده بودن را القاء می کردند. او اولین عکاسی بود که از پس زمینه های سفید و خاکستری تند استفاده کرد و چیدمان استودیوی وی هم زیباشناسانه و هم موشکافانه بود. اگر کارهای اودان را بتوان یک حالت مقدماتی توصیف کرد، باید شیوه عکاسی پن را سبکی عالی و به یاد ماندنی دانست.

علاوه بر فعالیت هایی که این دو عکاس در حوزه مد انجام داده اند، هر دو در زمینه هنر پرتره نیز کارهای برجسته ای را تولید نموده اند که پرتره جاودانه پن از پابلو پیکاسو (Pablo Picasso) یا پرتره اودان از مدل دوویما (Dovima) که لباس شرکت دیور (Dior) احاطه شده توسط فیل های آفریقایی را پوشیده بود، نمونه هایی از کارهای این دو فرد به شمار می آیند.

یکی دیگر از استعدادهای برجسته پس از جنگ، عکاسی بریتانیایی به نام نورمن پارکینسون (Norman Parkinson) (1913-1990) بود که در سال 1946 به مجله بین المللی وگ پیوست و کارش را برای وگ ایالات متحده در سال 1949 آغاز کرد. پارکینسون از سبک رئالیست واقع گرایانه استفاده می کرد و بخش عظیمی از زندگی شخصی خودش را وقف تغییر عکاسی مد سنتی نمود.

در کل می توان گفت که در میانه ده 1950 میلادی، یک سیال جدید و زیبا شناسی انرژیک ظهور کرده است تا جایگزین رویکرد بسیار استاتیکی پیش از جنگ شود. اما این سبک چیزی فراتر از بازتاب اعتماد به نفس فزاینده ای نبود که هم توسط کسب و کارها و هم توسط مصرف کنندگان به عنوان شروع موفقیت در سراسر آمریکا نشان داده می شد. با دوباره تحریک کردن علاقه به لباس توسط تصویر مطابق مد روز و لباس های ستارگان سینما، زنان آمریکایی به مد روز شدن دوباره علاقمند گردیدند و مجلات تا حد امکان در این زمینه به فعالیت پرداختند. علاوه بر اودان، پن و پارکینسون، دیگر عکاسان پیشگام مد در دهه 1950 میلادی، ویلیام کلاین (William Klein) (تولد 1928) و لیلییِان بَسمن (Lillian Bassman) (1917-2012) بودند.

هارپر بازار و وگ برای داشتن سردبیران نوآور در حوزه مد، مدیران هنری و طراحان به شدت با هم رقابت داشتند و بسیاری از آنها با تأثیرگذاری بر روی عکاسان و فیلمبرداران مستقل سبب توسعه لباس و دیگر جنبه های عکاسی مد شدند. دو نمونه معروف در این زمینه وجود دارد: الکسی برودویچ، مدیر هنری هارپر بازار (۱۹۳۴-۱۹۵۶) و خانم تی رید ریلند، سردبیر مد در هارپر بازار (۱۹۳۶-۱۹۶۲) که بعدا سردبیر ارشد مجله وگ شد.

دهه ۱۹۶۰ میلادی

دهه 1950 میلادی یک روحیه تازه و ماجراجویانه را وارد هنر عکاسی مد نمود، اما سال های 1960 میلادی شاهد یک تغییر کلی در این عرصه بود. دنیای کاملا جدیدی از مد به عنوان نتیجه ای از انقلاب فرهنگی دهه 60 ظهور کرد. قالب های جدیدی از موسیقی پاپ، هنر پاپ، اوقات فراغت بیشتر، افزایش نگرش و بینش نسبت به مسائل جنسی و البته شکاف ناگهانی بین نسل ها با هم ترکیب شدند تا صنعت مدی بسیار مرتبط با نسل جوان را ایجاد نمایند.

این پدیده در ظهور کلمات جدیدی همچون مطابق مد روز بودن = trendy و آگاه از مد = fashion-conscious منعکس گردید. تمایل گسترده به دیده شدن به عنوان فردی مدرن یا جذاب سبب تحریک کردن تقاضا برای سبک ها، شکل ها، مواد و رنگ های جدید شد. دیگر تأثیرگذاری های مهم بر روی نگرش به مد (و متعاقبا بر روی عکاسی مد) در طول جنگ ویتنام، برنامه فضایی ناسا (NASA)، جنبش آزادی بخش زنان (women’s liberation movement) و مسئله نژاد ایجاد شد.

اگرچه این تأثیرگذاری 100 درصد تحت تسلط فرهنگ جوانان نبود، اما مد دهه 60 میلادی به وسیله نیازهای افراد جوان دوباره تعریف گردید.

این نیاز گسترده برای مد به تغییرات ارزش های اجتماعی و اخلاقی نیز منجر شد و تأثیری عمده بر روی عکاسی مد به وجود آورد. بهترین عکاسان جوان، مانند سه عکاس برتر لندنی به نام های دیوید بیلی (David Bailey) (تولد: 1938)، ترنس دانُوان (Terence Donovan) (1936-1996) و برایان دافی (Brian Duffy) (1933-2010) از پرداخت های سر به فلک کشیده و حالت های نمادین بهره مند شدند.

بیلی تقریبا به اندازه افراد مشهوری که از آنها عکس می گرفت، معروف گردید. مدل های زیادی مثل جین شرمپتون (Jean Shrimpton) (منبع الهام بیلی)، توییگی، لورن هاتن (Lauren Hutton) و وروشکا (Veruschka) به نام های خانوادگی تبدیل شدند.

عکاسی مد دهه 1960 میلادی هرگونه زیباشناسی خاصی که داشت، کاملا جدید و نوآورانه بود. مجلات به تصاویر جدید و جالب برای ادامه رقابت با یکدیگر نیاز داشتند. دیوید بیلی دارای شخصیتی جسور، صادق و کاملا متمرکز بود؛ ترنس دانُوان پیشگام استفاده از محیط های شهری خشن و تند بود؛ یوشیرو واکابایوشی (Yasuhiro Wakabayashi) (تولد: 1930) که بیشتر به نام هیرو (Hiro) شناخته می شود از نورپردازی غیرمعمول، ایجاد قرینه پردازی و یک حس منحصر به فرد برای رنگ جهت ایجاد یک سبک سورئال شگفت آور استفاده نمود؛ باب ریچاردسون (Bob Richardson) (1928-2005) مسائل جنسی، مواد مخدر و موسیقی راک اند رول (rock ‘n’ roll) را به عکس هایش وارد کرد، آرت کین (Art Kane) (1925-1995) در 26 سالگی به عنوان مدیر هنری مجله سونتین (Seventeen Magazine) انتخاب شد و دیان آربس (Diane Arbus) (1923-1971) بعضی از آزار دهنده ترین تصاویر مد کودکان را که تاکنون چاپ شده است، تولید نمود.

 دهه ۱۹۷۰ میلادی

در دهه 1970، سبک های عجیب و غریب و هیپی (hippy) دهه 60 با پوشاک قابل استفاده و کاربردی جایگزین شدند. شلوارهای جین به اثر مشخصه لباس های غیر رسمی تبدیل شد و تقاضا برای لباس های آماده برای پوشیدن (پیش دوخته) به شدت افزایش یافت. مد از نسل جوان تا همه سنین گسترش پیدا کرد و این مصرف گرایی تازه ایجاد شده، مد را به یک صنعت چند میلیون دلاری سوق داد که به وسیله شرکت های تبلیغاتی ماهر و تبلیغات تلویزیونی پیشگام روز به روز به تقویت آن افزوده شد.

مجله فرانسوی وگ در این دوره به لطف عکاسان ماهری به نام های هلموت نیوتن (Helmut Newton) (1920-2004) و گای بوردین (Guy Bourdin) (1928-1991) به پیشگام عکاسی مد تبدیل شد. نیوتن بیشتر به خاطر تصاویر ساختارشکن و شهوت انگیز که به گونه ای لحن طعنه آمیز را حفظ می کرد، شناخته شده است، در حالیکه بوردین به خاطر تصاویر بسیار هنری، رنگارنگ و گاهی سوررئالی مشهور بود.

دبورا توربویل (Deborah Turbeville) (1932-2013) اولین عکاسی بود که از مدل های سنگین وزن و بد ظاهر استفاده کرد. هر سه این عکاس به تغییر تصاویر مرسوم کاملا روشن مد به چیزی که بیشتر هیجانی و غیرعادی باشد، کمک کردند.

مدل های مد در دهه 70 میلادی نیز به تغییرات عمده ادامه دادند. در سال 1975، مارگو همینگوی (Margaux Hemingway) نخستین قرارداد میلیون دلاری را به عنوان چهره شرکت Fabergé (سازنده عطر) امضا کرد، در حالیکه لورن هاتن در همان دوره نزدیک به 25 بار بر روی جلد مجله وگ ظاهر شد.

مدل های سیاه پوست در این دهه به موفقیت بزرگی دست یافتند که مدل هایی مانند ایمان (Iman)، دانیل لونا (Donyale Luna)، نیومی سیمز (Naomi Sims) و بورلی جانسون (Beverly Johnson) به اولین مدل های آمریکایی- آفریقایی تبدیل شدند که عکساشان در سال 1974 بر روی جلد مجله آمریکایی وگ چاپ شد. از دیگر مدل های برتر دهه 70 میلادی می توان به سیبل شفرد (Cybill Shepherd)، پاتی هانسن (Patti Hansen)، پنلوپی تری (Penelope Tree)، گریس جونز (Grace Jones) و جری هال (Jerry Hall) اشاره کرد.

دهه ۱۹۸۰ میلادی

در حالیکه بعضی از خلاقانه ترین عکس های مد دهه 1980 توسط عکاسان قدیمی دهه های پیش مانند ریچارد اودان (مانند عکس داستان سرایانه شرکت تبلیغاتی The Diors یا عکس برهنه ناستاسیا کینسکی که مار را در آغوش گرفته بود) انداخته شد، اما عکاسان جوان این دوره نیز در کانون توجه قرار گفتند که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می شود.

هرب ریتس (Herb Ritts) (1952-2002) به خاطر عکس های به یاد ماندنیش از ستارگان فیلم های هالیوودی مانند استفانی، سیندی، کریستی، تاتیانا و نائومی مشهور شده است که این عکس ها در مجله رولینگ استون (Rolling Stone) در سال 1989 منتشر شد. بروس وبر (Bruce Weber) (تولد: 1946) نیز چشم انداز جدیدی از مردانگی را از طریق عکس هایش برای آرمانی (Armani) و کلوین کلاین (Calvin Klein) ارائه داد.

همچنین رابرت مپل تورپ (Robert Mapplethorpe) (1946-1989) به خاطر عکس های همجنس گرایانه اش و جیان پائولو باربیری (Gian Paolo Barbieri) (تولد: 1938) برای فعالیت هایش برای طراحان مد شرکت هایی مثل آرمانی، ورساچه (Versace)، دولچه و گابانا (Dolce & Gabbana)، پوملاتو (Pomellato) و جوزپه زانوتی (Giuseppe Zanotti) مشهور شدند. در همین دوره، استقلال زنان در تنظیمات مختلف توسط عکسانی مانند دنیس پیل (Denis Piel) (تولد: 1944) و برت استرن (Bert Stern) (1929-2013) مورد تأکید قرار گرفت.

جنجال و ستیز همیشه به عنوان ابزارهای مفید برای تقویت سرمایه های یک تجارت ضعیف شناخته شده اند. این مسئله رشد شرکت مد بنتون (Benetton) را از طریق عکس های اولیویرو توسکانی (Oliviero Toscani) (تولد: 1942) موجب شده است. عکس های گرفته شده از یک بیمار در حال مرگ ایدزی که بستگان اندوهگینش در کنار وی هستند و عکس هایی که به مسائلی نظیر نژاد پرستی، جنگ، مذهب و مجازات اعدام اشاره داشتند، بخشی از عکس های این عکاس بوده است.

مدل های برتر و پیشگام عکاسی مد دهه 1980، جیا ماری کارنگی (Gia Marie Carangi)، انیس دلا فرسانگ (Ines de la Fressange)، چرل تیگز (Cheryl Tiegs)، کریستی برنکلی (Christie Brinkley)، پائولینا پوریژکوا (Paulina Porizkova)، بروک شیلدز (Brooke Shields)، هتر لاکلیر (Heather Locklear)، کارول آلت (Carol Alt)، الی مک فرسون (Elle Macpherson) و دیگران بودند. در طول این دهه بود که مدل های برتر از اینکه به عنوان افرادی یکتا و منحصر به فرد دیده شوند، دست کشیدند و تصمیم گرفتند تا همانند ستارگان سینما برای مردم شناخته شوند. عکس هایی که توسط عکاس مد راکسن لاویت (Roxanne Lowit) (تولد: 1965) از مدل های برتری مانند الی مک فرسون، نائومی کمبل (Naomi Campbell) و دیگران در مهمانی های افراد مشهور گرفته شده است، گویای این ادعاست.

دهه ۱۹۹۰ میلادی

صنعت مد در طول دهه 90 میلادی به نوبه خود تقریبا دنبال کننده سبک تکلف گرایی یا شیوه گرایی (Mannerist) بوده است، زیرا مصرف کنندگان از سبک های بی ارزش و ناخوشایند، همچنین خالکوبی و سوراخ کردن قسمت های مختلف بدن به منظور زیبایی استقبال می کردند. سال های 90 میلادی، علاوه بر حفظ سبک های مختص خود، بعضی از سبک های خاص اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 میلادی را نیز دوباره احیاء کرد.

هنرمندان کهن سالی مانند اروینگ پن و هلموت نیوتن به سلطه خود در این دهه نیز ادامه دادند، در حالیکه عکاسی مانند الن فان انورث (Ellen von Unwerth) (تولد: 1954) توانست تا سبک منحصر به فرد خودش از زنانگی همراه با عشوه و ظرافت را به ببیندگانش معرفی کند. علاوه بر این، پیتر لیندبرگ (Peter Lindberg) (تولد: 1944) با توجه به عکس های تک رنگش موفق شد تا از طریق چاپ عکس های مدل هایی مانند کریستی ترلینگتون، سیندی کرافورد، نائومی کمبل، لیندا اوانجلیستا و تاتیانا پاتیتس بر روی جلد مجله وگ در ژانویه 1990 به شهرت برسد.

در همین دهه، عکاس جوانی به اسم استیون مایزل (Steven Meisel) (تولد: 1954) برای عکس هایش از مدونا (Madonna) در کتاب رابطه جنسی در سال 1992 و برای دیگر عکس هایش در مجله ونتی فر (Vanity Fair) مورد ستایش قرار گرفت. عکاس مد اهل کشور پرو، یعنی ماریو تستینو (Mario Testino) (تولد: 1954) برای عکس های روی جلدش در مجله ونتی فر که از پرنسس مرحوم ولز خانم دیانا گرفته بود، توجه زیادی را به خود جلب کرد.

یک گرایش کلیدی عکاسی (ملقب به تیپ هروئینی = heroin chic) که شاید منعکس کننده چندگانگی جنسیت در سن باشد، از مدل های سبک دوجنسیتی که لاغر اندام و رنگ پریده بودند، استفاده می کرد. از نمونه های این سبک می توان به عکس وسواس فکری (Obsession) خانه مد کلوین کلاین (Calvin Klein) که توسط ماریو سورنتی (Mario Sorrenti) (تولد: 1971) از مدل مشهور بریتانیایی کیت ماس (Kate Moss) گرفته شده است، اشاره کرد.

دهه 1990 شاهد افزایش پیدا کردن قدرت مدل های مد بود که این قدرت در عکاسی سوپراستارهایی که در بالا به آنها اشاره شد (مانند نائومی کمبل، لیندا اوانجلیستا، کریستی ترلینگتون، کلودیا شیفر و تاتیانا پاتیتس) تجلی و ظهور پیدا کرد. سبک تیپ هروئینی در اواسط این دهه اندکی رشد کرد، اما در سال 1999 به دلیل افزایش شهرت مدلی برزیلی به نام ژیزلی بینچنی (Gisele Bundchen) کم کم محو شد و از بین رفت. دهه 90 میلادی، شاهد افزایش استفاده از افراد مشهور در عکاسی مد بود که از نمونه های آن می توان به جولیا رابرتس (Julia Roberts) اشاره کرد. وی حتی به چهره و مدل شرکت لانکوم (Lancome) نیز تبدیل شد.

قرن ۲۱

قرن بیست و یکم به واسطه سه مسئله، یعنی حادثه 11 سپتامبر، جهانی سازی و فقر کشورهای جهان سوم، و بحران اقتصادی (2007-2014) شناخته شده است. به نظر می رسد که این مسائل از جهات مختلفی بر روی عرصه مد تأثیر گذاشته است. شیوه های تجارت اخلاقی و سیاست های سبز در حال شکل دادن سیاست های خرید کردن است. لباس های آماده برای پوشیدن اکنون به طور گسترده در چین تولید می شوند.

گریزگرایی و فرار از واقعیت (Escapism) جهت کاهش عدم قطعیت های مالی و سیاسی به ترغیب احیای عکاسی مد سوررئالیستی یا سبک کیچ (kitsch) پرداخته است و همچنان به استفاده از افراد مشهور و مدل های برتر شناخته شده ادامه می دهد. افزایش نارضایتی از ارزش های تعیین شده در سایه ریاضت های جهانی به تحریک استفاده از المان های بحث انگیز در طراحی عکس های مد ادامه می دهد، هر چند این المان ها هنوز به اندازه عکس های مد جنجالی دهه 1980 میلادی توسط اولیویرو توسکانی برای شرکت بنتون ایجاد چالش نکرده است.

با مرگ هرب ریتس (در سال 2002)، ریچارد اودان، هلموت نیوتن، فرانچسکو اسکاویلو (در سال 2004) و اروینگ پن (در سال 2009)، امروزه عکاسان مد پیشگام پاتریک دمارچلیر (Patrick Demarchelier)، استیون مایزل، ماریو تستینو، پیتر لیندبرگ، اولیویرو توسکانی (تولد: 1942)، آنی لیبویتز (Annie Leibovitz) (تولد: 1949)، نیک نایت (Nick Knight) (تولد: 1958) و دیوید لاشاپل (David LaChapelle) (1963) هستند. از عکاسان جوان این عرصه می توان کریستوف کوتنر (Christophe Kutner)، گلن لاچفرد (Glen Luchford)، کریگ مکدین (Craig McDean) و خاویر والهونارت (Javier Vallhonrat) را نام برد.

اگرچه کیت ماس، نائومی کمبل، ژیزلی بینچنی و دیگر مدل های شناخته شده به پیشگامی در این عرصه همچنان ادامه می دهند، اما دسته جدیدی از مدل های حرفه ای مد در قرن بیست و یکم ظهور کرده اند (مجله آمریکایی وگ در می 2007 به این موضوع اشاره کرده است) که از جمله آنها می توان به اگنس دین (Agyness Deyn)، لی لی دونالدسون (Lily Donaldson)، شانل ایمان (Chanel Iman)، داوتسن کروس (Doutzen Kroes)، ساشا پیووارووا (Sasha Pivovarova)، هیلاری رودا (Hilary Rhoda)، کوکو روچا (Coco Rocha)، جسیکا استام (Jessica Stam)، کارولین ترنتینی (Caroline Trentini) و راکوئل زیمرمن (Raquel Zimmermann) اشاره کرد.
از مجلات پیشگام مد در زمان حاضر (به استثنای وگ و هارپر بازار) می توان اِل (پرفروش ترین مجله مد در جهان)، کاسموپولیتن (Cosmopolitan)، سونتین، دبیلو، ونتی فر، جی کیو (GQ)، گرازیا، ماری کلر (Marie Claire)، دازد و کنفیوسد، و همچنین سلیز نیشن را نام برد.

منبع: VisualArtsCork