جامه پوش: صنعت پوشاک گرفتار درد قاچاق است؛ کالایی که به‌واسطه بالا بودن امکان قاچاق‌پذیری‌اش بازاری جذاب برای قاچاقچیان مهیا کرده و با ابزارهای گوناگون خود را به سبد مصرفی خانوارها می‌رساند.
آمارهای ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز حکایت از کاهش واردات غیررسمی پوشاک از ۲.۷ میلیارد دلار سال ۹۷ به ۵۰۰ هزار دلار در سال ۱۴۰۰ دارد؛ موضوعی که گرچه ممکن است روی کاغذ خودنمایی کند، اما مراکز تجاری و فروشگاه‌های مزین به‌نام برندهای خارجی، روایتی دیگر دارند.
سال ۹۷ به‌دلیل افزایش نرخ ارز و محدودیت دسترسی کشور به منابع ارزی، دولت تصمیم گرفت جلوی واردات پوشاک را هم مانند سایر کالاهای غیرضروری مورد مصرف در کشور بگیرد، به همین دلیل واردات این کالا نیز همچون لوازم خانگی و برخی اقلام دیگر که تعداد آنها به بیش از ۲۵۰۰ ردیف هم می‌رسید، ممنوع اعلام شد.
هدف این بود که از خروج منابع ارزی کشور برای واردات کالای دارای مشابه داخلی جلوگیری شود؛ اما این همه ماجرا نبود.
پوشاک عرضه‌شده در فروشگاه‌ها و مال‌های بزرگ سطح شهر حاکی از آن است که تیر دولت با رونق قاچاق این کالا به هدف نخورد و بازار پوشاک تحت هجومی از کالاهایی قرار گرفته که صرفا از مجاری غیررسمی وارد کشور می‌شوند.
کاهش قاچاق پوشاک
مصطفی پورکاظم شایسته، معاون حقوقی و امور مجلس مقابله ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز معتقد است در نتیجه اجرای طرح مقابله با قاچاق پوشاک در سال ۱۳۹۷، قاچاق پوشاک از ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار و شاید کمتر از یک میلیارد دلار در سال ۱۳۹۸ رسید.
به‌گفته پورکاظم شایسته در نتیجه اجرای طرح جدید این ستاد از مهر امسال در بازه زمانی ۸ روزه در تهران ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان پوشاک برند جمع‌آوری و ویترین‌ها در مجتمع‌های تجاری بزرگ تهران اصلاح شده است. ستاد مبارزه با قاچاق، طرح جامع مبارزه با قاچاق پوشاک در سطح عرضه و در مرزها را تهیه و ابلاغ کرده و علاوه بر آن جمع‌آوری و برخورد در سطح عرضه، آغاز شده است.
بیشتر بخوانید:
- ۹۰ درصد پوشاک در زمان آزاد بودن واردات قاچاق بود
- حال بازار پوشاک خوب نیست؛ قاچاق از چین، ترکیه و امروز بنگلادش
- بنگلادش، پوشاک ایرانی را می‌بلعد؟
- حمله بنگلادش به پوشاک‌داخلی با یک‌دهم قیمت!
وی با بیان اینکه نام ۱۲۰ نشان خارجی به ستاد ابلاغ شده که قاچاق محرز است و در طرح جمع‌آوری باید از سطح عرضه جمع شوند، تصریح کرد: باوجود استعلام از وزارت صنعت، معدن و تجارت که با صراحت ۳ نشان خارجی دیگر را هم جزو این ۱۲۰ نشان قرار دهند، هنوز این موضوع به ما ابلاغ نشده است؛ بنابراین برای جمع‌آوری این برندها منتظر اعلام سیاست وزارت صنعت، معدن و تجارت هستیم.
عمده قاچاق پوشاک «قاچاق محرز» است
نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات پوشاک نیز گفت: در زمان آزاد بودن واردات، ۹۰ درصد پوشاک وارداتی، قاچاق بود و حالا که واردات ممنوع است باز هم قاچاق زیادی داریم؛ بنابراین مشکل در نحوه مبارزه است.
مجید نامی با بیان اینکه پدیده قاچاق در صنعت پوشاک همواره وجود داشته، اظهار کرد: بیشترین قاچاق پوشاک از کشورهای چین و ترکیه به ایران انجام می‌شود. علاوه بر این از بنگلادش نیز قاچاق پوشاک داریم.
در واقع قاچاق پوشاک چیزی نیست که قطع و الان دوباره شروع شده باشد؛ قاچاق پوشاک همواره وجود داشته و هم‌اکنون نیز انجام می‌شود. وی درباره آمار قاچاق پوشاک گفت: هیچ آمار دقیقی در زمینه قاچاق پوشاک وجود ندارد.
هر آماری که اعلام می‌شود برآوردی و تخمینی است و نمی‌توان به این آمار اتکا کرد. تا چند سال گذشته رقم ۲.۶ میلیارد دلار به‌عنوان قاچاق پوشاک ازسوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز عنوان می‌شد. این رقم در سال ۹۸ به ۱.۷ میلیارد دلار و در سال گذشته به حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار کاهش یافت که می‌توان گفت این کاهش هم ناشی از شیوع کرونا بوده، زیرا امسال که وضعیت ارتباطی بهتر شده، می‌بینیم که قاچاق محسوس‌تر دیده می‌شود.
جمع‌آوری پوشاک قاچاق در ۷ استان
عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک از آغاز طرح مقابله با قاچاق پوشاک در سطح عرضه در ۷ استان تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، خراسان رضوی، فارس و مازندران از ۲۰ شهریور خبر داد.
مجید افتخاری اظهار داشت: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال ۱۳۹۷ قول داده بود با قاچاق محرز برخورد کند و در نامه به مراکز تجاری هم وعده برخورد با محرزها را داده بود. اما به‌گفته وی در لیست ستاد از برندهای محرز قاچاق شائبه وجود داشت، به‌طوری که یک برند ایرانی در آن درج شده بود و یک یا چند برند متخلف هم ذکر نشده بودند.
آخرین وعده ستاد این است که از ۳۰ شهریور فاز جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز شروع خواهد شد. در این طرح ۳ گام اصلی طی ۶ ماه برای فروش آنلاین و آفلاین مشخص شده است. به‌گفته وی در گام اول با پوشاک، کیف و کفش برندهای خارجی فاقد شناسه، در گام دوم با پوشاکی که شناسنامه منطبق ندارند و در گام سوم با پوشاک خارجی قاچاق غیرمحرز، یعنی با موجودی نامنطبق برخورد می‌شود.
سخن پایانی
از ابتدای دی ۱۳۹۷ قرار بود ستاد با تمام فروشندگان برندهای بدون مجوز رسمی پوشاک، برخورد کند که این طرح بعد از مدتی متوقف شد؛ به‌طوری که تابستان سال ۱۳۹۸، اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران اعلام کرد برخوردها با فروشندگان کالای قاچاق در سال جاری به‌صورت جدی انجام نشده و عده‌ای بدون ثبت برند، کسب نمایندگی و مجوز واردات، شروع به فروش پوشاک وارداتی کرده‌اند.
گفتنی است براساس آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا که مصوبه هیات وزیران است، درج شناسه کالا برای تمام کالاهای موجود در بازارها و انبارهای کشور الزامی است.
فعالان بازار پوشاک می‌گویند برندهای خارجی دوباره حاشیه امنی برای ورود به بازار ایران پیدا کرده‌اند و قاچاقچیان همچنان این بازار را پررونق می‌دانند، چراکه تولید داخلی برای بسیاری از تولیدکنندگان گران‌تر از قبل تمام می‌شود و آنها مواد اولیه خود که عمدتا پارچه و نخ است را با دلار گران‌تری وارد می‌کنند؛ ضمن اینکه تورم و هزینه دستمزد و حامل‌های انرژی هم بالا رفته است.