جامه پوش: ماریا اودریا مشغول دوختن بخشی از لباس با دستگاه است. او 42 سال است که این کار را انجام می‌دهد. ماریا می‌گوید: ” ما فقط برای صادرات کار می کنیم. یک واحد برای شوروی، یک واحد برای ایتالیا و یک واحد هم برای بریتانیا کار می‌کنند”. ما در فابروم که یکی از بزرگترین کسب و کارهای پوشاک رومانی است، در کارخانه صنعتی در بخارست که به APACA مشهور است، مستقر هستیم.
بیست هزار کارگر اینجا مشغول به کارند. 1380 نفر فقط در بخش ماریا هستند (لباس بافتنی و پوشاک). پس از سقوط کمونیسم، APACA مثل اکثر شرکت های دولتی، خصوصی شد و در سال 1991 به عنوان فابروم دوباره متولد گردید. امروزه کمتر از 200 نفر در بخش مربوط به منسوجات، مشغول دوختن پوشاک برای برندهای لوکس غربی هستند.
رومانی در بازار جهانی پوشاک
ماریا اودریا در ۵۹ سالگی، ریاست یکی از بخش‌های فابروم را بر عهده دارد. او می‌گوید: “دوختن یک لباس متشکل از ژاکت و شلوار تقریباً ۸ ساعت زمان می‌برد و سی نفر مختلف بر روی آن باید کار کنند. کارایی، مهارت‌های فراگرفته‌شده و هزینه‌های نسبتاً ارزان باعث جذابیت رومانی برای تولید پوشاک شده است.”
امروزه نمی‌توانیم بگوییم که در قیاس با بازار جهانی پوشاک خیلی ارزان هستیم. با این وجود، تولید با کیفیت و نزدیک به بازارهای اصلی اروپایی داریم که این موضوع ما را قادر می‌سازد تا سفارش را در ظرف یک هفته نیز تحویل دهیم. این امر برای پوشاک تولید شده در آسیا میسر نیست. (توضیحات ارائه‌شده توسط دنیلا شاپمیر، مدیر عامل فابروم).
وقتی رومانی از سال ۲۰۰۷ به اتحادیه اروپا پیوست، شاهد تغییر مشتریان‌مان بودیم و حالا می‌توانیم برندهای لوکس را جذب کنیم. تولید ما از کمیت‌های بزرگ به متوسط یا پایین، اما با کیفیت بالاتر، تغییر یافته است. در حقیقت، تولید ما روزانه از ۷۰۰۰ محصول به فقط ۳۵۰ محصول کاهش یافته است.
انقلاب مُد در رومانی
آلین راچیرو که هماهنگ‌کننده انقلاب مُد در رومانی (یک جنبش جهانی که به دنبال صنعت مُد شفاف، پاک، ایمن و منصفانه بود) است، این تغییر را اینگونه توضیح می‌دهد: “برای مشتریان اروپایی، تولید در رومانی به معنای سرعت، هزینه پایین، بدون عوارض یا واردات آزاد است. با این وجود در یک سال و نیم گذشته، بسیاری از تولید‌کنندگان قیمت‌های خود را به سبب افزایش دستمزد و بالا رفتن هزینه انرژی، سوخت و قیمت آب، تغییر داده‌اند. این امر باعث شده است تا رقابت کمتری نسبت به بازار جهانی منسوجات داشته باشیم و توجه برندهای مهم به سوی کشورهای شرقی اروپا از جمله بلغارستان، مولداوی، اوکراین و گرجستان رفته است که در آن هزینه‌های تولید کمتر است.
طبق ارقام فدراسیون کارفرمایان صنعت چرم، پوشاک و منسوجات (FEPAIUS)، صنعت پوشاک و نساجی در رومانی، 8/10% از صادرات را در سال 2016 به خود اختصاص داده است. بیش از 7428 شرکت در حوزه مُد، 4116 در پوشاک، 1312 در منسوجات و حدود 2000 در چرم مشغول به کارند. علاوه بر این، 51/4% از کل نیروی کار رومانی به نوعی با صنعت مُد ارتباط دارند.
النا استویکا، رئیس انجمن پوشاک رومانی معتقد است که “80 درصد محصولات ساخت رومانی واقعاً برای صادرات هستند.” پوشاک برندهایی نظیرVuitton Louis، Chanel، Dolce & Gabbana،Burberry Armani، Hugo Boss و همچنین Zara، Stradivarius، Bershka، Mango، Next، Dorothy Perkins، M&Co، Wallis، River Island، Massimo Dutti بروی محصولات خود برچسب “ساخت رومانی” را دارند.
شرایط کار در صنعت مُد
حداقل دستمزد صنعت نساجی در رومانی، ۲۵۰ یورو در ماه است. راچیرو می‌گوید که در برخی از کارخانه‌ها می‌توان شرایط کاری را بهبود بخشید. جنبش انقلاب مُد عنوان کرده است که مکان‌هایی وجود دارد که در آن کارکنان بدون استراحت ناهار بیش از ۸ ساعت کار می‌کنند، حقوق آنان بسیار کم است و گاهی اوقات تا سه ماه تاخیر در پرداخت نیز ایجاد می‌شود. فابروم می‌گوید ما از این قبیل کارخانه‌ها نیستیم: ساعات کاری بین ۷ صبح تا سه و نیم بعد از ظهر است که در طول روز استراحت‌های منظم هم به کارگران داده می‌شود.
مدیر تولید توضیح می‌دهد: “ما از تارتان زیاد استفاده می‌کنیم و این الگو برای چشم‌ها کاملاً خسته‌کننده است. حالت‌های زیگزاگی مختلف باید در طرح پارچه باشند تا جلب توجه کنند. همچنین با منسوجات ظریف مثل ابریشم کار می‌کنیم که کاملاً جلب توجه می‌کنند.” خیلی از افراد در اینجا موقعیت کاری خوبی دارند و ترس از دست دادن شغل در آنها وجود ندارد. در واقع، انقلاب مُد هیچ شکایتی تا امروز مبنی بر سوء استفاده از کارگران دریافت نکرده، اما این بدین معنی نیست که اصلاً شکایتی وجود نداشته است (راچیرو).
آینده “ساخت در رومانی”
استویکا می‌گوید که یک گام رو به جلو برای صنعت شرکت‌های رومانیایی، مدیریت صفر تا صد فرآیند تولید است. هم اکنون مشتریان مواد خام را تامین می‌کنند و تنها بخش اندکی از ساخت در رومانی است. این کار باعث می‌شود تا بتوانیم محصولات نهایی را با قیمت کامل بدون کسر هزینه‌های جانبی به فروش برسانیم.
شاپمایر می‌گوید: “طراحی در رومانی یک حلقه مفقوده است. دوست دارم کارخانه‌های رومانیایی فروش بیشتری داشته و با برندهایی کار کنند که مؤلفه انسانی را در پردازش تولید لباس رعایت می‌کنند.
او می‌گوید برندها می‌دانند که پوشاک در کدام کشور ساخته می‌شود، اما لزوماً از کارخانه سازنده اطلاعی ندارند. درحالیکه برندهای مُد به سرعت به سوی کشورهای ارزان‌تر در حال تغییر مسیر هستند. او فکر می‌کند که برندهای لوکس علاقه خود را به برچسب “ساخت رومانی” حفظ می‌کنند، زیرا فعالیت با کیفیت را گواهی می‌دهد، کاری که سال‌هاست در حال انجام است.