جامه پوش: به گفته فعالین اقتصادی اندازه بازار جهانی صنعت پوشاک، سالانه بیش از سه هزار میلیارد دلار، معادل سه درصد کل تولید ناخالص جهانی بوده و پنجمین صنعت اشتغال‌زای جهان است.
بر اساس آمار، کشورهای عضو اتحادیه اروپا نزدیک ۶۹ میلیارد یورو لباس از خارج از این اتحادیه وارد کرده‌اند که چین با ۲۱ میلیارد یورو بزرگترین مبدا این پوشاک صادراتی بوده است.
پس از آن نیز بنگلادش با ۱۲ میلیون یورو و ترکیه با ۸ میلیون یورو در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
همه این‌ها در حالی است که طبق اعلام سایت سازمان تجارت جهانی، ایران در حوزه صادرات پوشاک سهمی کمتر از ۰,۱ درصد در اقتصاد دنیا دارد که فعالین اقتصاد وجود موانع و مشکلات بسیار در حوزه تولید را عامل این کمی صادرات می‌دانند.
قاچاق سالانه حدود ۸۰۰ میلیون دلاری پوشاک به کشور
مجید نامی، نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی ایران درخصوص مشکلات حوزه تولید پوشاک به خبرنگار ما گفت: بازار پوشاک در داخل رونق چندانی ندارد و بنا به دلایل متفاوتی نه شب عید این بازار مناسب بود و نه پس از عید آن.
نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی ایران در ادامه از قاچاق به عنوان یکی دیگر از مهم‌ترین موانع تولید یاد کرد و افزود: با وجود اینکه واردات پوشاک ممنوع شده است؛ اما همچنان مشاهده می‌کنیم که به دلیل تورم شدید و افزایش هزینه‌های سربارِ تولید، قاچاق مقرون به صرفه است و اخیرا به دلیل کاهش محدودیت‌های کرونایی و رونق گرفتن سفرها، این قاچاق توسط افراد عادی هم انجام می‌شود.
نامی با تاکید بر اینکه هر لباسی که به عنوان جنس خارجی فروخته می‌شود صدرصد قاچاق است، چراکه واردات ممنوع است، تصریح کرد: طبق آخرین آمار ارائه شده در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان قاچاق پوشاک حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار در سال برآورد شده است.
وی با بیان اینکه بیشتر محصولات قاچاق در بازار پوشاک ایران مربوط به کشورهای ترکیه، بنگلادش و چین است، ابراز کرد: این محصولات معمولا از مرز ترکیه و یا به صورت لنج از مرزهای دریایی وارد کشور می‌شوند.
پوشاک؛ صنعتی با ظرفیتی بین‌المللی، اما مصرفی محلی!
علیرضا حائری، عضو هیات مدیره جامعه متخصصان نساجی با بیان اینکه ارزش خرید پوشاک ما در داخل تا حدود سه سال پیش سالانه بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد، تصریح کرد: امروز این میزان به ۵ تا ۶ میلیارد دلار در سال کاهش یافته که این امر منجر به کاهش تولید و حاشیه سود تولید کننده شده است.
وی ادامه داد: در واقع با سیاست‌هایی که دولت قبل پیش گرفته و دولت فعلی آن را ادامه می‌دهد، صنعت پوشاک ما تبدیل به یک صنعت محلی شده و یک صنعت بین المللی پوشاک که تصور شود ارزآوری داریم؛ نداریم.
این فعال اقتصادی به ممنوع بودن واردات پوشاک طی سه سال اخیر اشاره و اضافه کرد: ممنوعیت واردات، فضایی گلخانه‌ای و بدون رقابت را برای صنعت کشور ایجاد می‌کند که این سیاست برای تولید کننده پوشاک سیاستی مثبت است، چراکه رقیبی ندارد و هر کالایی با هر کیفیتی تولید کند فروش می‌رود؛ اما برای صنعت پوشاک منفی است، چراکه زمینه رشد و بین‌المللی شده این صنعت را فراهم نمی‌کند.
حائری ادامه داد: وقتی بازار غیر رقابتی شد در نتیجه کیفیت اولویت اول تولید کننده نمی‌شود، چراکه رقیبی وجود ندارد و مادامی که این سیاست را داریم وضعیت پوشاک همین است؛ تولید کننده تولید می‌کند و مصرف کننده داخلی مجبور به مصرف است.
ایجاد «شهرک‌های تخصصی پوشاک»، گامی در جهت صادراتی شدن
سعید جلالی قدیری، دبیر اتحادیه تولید و صادرات پوشاک و نساجی ایران به تبدیل شدن برخی استان‌ها به قطب تولید پوشاک اشاره و تصریح کرد: استان‌هایی مانند تهران، همدان، البرز، قزوین و گیلان که در حوزه تولید پوشاک پیشرو هستند می‌توانند جزو هدف‌گذاری جهت تبدیل شدن به قطب تولید پوشاک قرار گیرند.
دبیر اتحادیه تولید و صادرات پوشاک و نساجی ایران در بخش دیگری از سخنان خود به مشکلات حوزه تولید پوشاک اشاره و قاچاق را نخستین مشکل فعلی حوزه پوشاک خواند و تصریح کرد: از قبل از سال ۹۵ به دنبال ریشه کن کردن بحث قاچاق بودیم و با وجود برخوردهای مقطعی در سال‌های ۹۶ و ۹۷ که از سوی ستاد انجام شد، چون این برخوردها استمرار نیافت، متوقف شد و سال قبل از حدود دی ماه، شاید به اندازه حدود یک تا دو سال طی سه ماه، پوشاک قاچاق وارد بازار شد که نه تنها اوضاع بازار شب عید ما را خراب کرد که بازار پس از آن را هم تحت تاثیر قرار داد.
وی به طرح تامین مالی زنجیره تولید مجلس اشاره و اضافه کرد: چند ماه پیش این طرح ابلاغ شده؛ اما تاکنون اتفاقی رخ نداده و بانک‌های عامل دست به کار نشده‌اند؛ به گفته دولت طی دو سال گذشته تمام نهاده‌های تولید بیش از ۵۰ درصد شامل تورم شده است؛ این پول چگونه باید تامین شود؟!
جواد حسین پور، تولیدکننده پوشاک در رابطه با مشکلات تولیدکنندگان در حوزه برندینگ، اظهار کرد: متاسفانه در ایران سازمان‌هایی که متولی صنعت هستند، روی خوش به حوزه برندسازی نشان نمی‌دهند و همین که تولیدکننده به این حوزه وارد می‌شود، سازمان امور مالیاتی آنان را از حوزه صنفی خارج و عنوان می‌کند که باید ارزش افزوده بدهید.
حسین پور در ادامه سخنان خود به بحث برگزاری کت واک‌ها و تاثیر آن در حوزه برندسازی اشاره کرد و گفت: تمام جذابیت پوشاک در حوزه برگزاری کت واک است؛ اما متاسفانه در این حوزه تعریفی از مسئولان ارائه نشده است.
این تولید کننده پوشاک افزود: نمی‌توانیم به دلیل وجود تعدادی متخلف از مزایای برگزاری کت واک چشم پوشی کنیم؛ صنعت پوشاک یک صنعت مختص جوانان است و جوانان در چنین فضاهایی می‌توانند رنگ، استایل و کیفیت و بافت پوشاک را ببینند و بررسی کنند.
وی تاکید کرد: البته بنده با بحث ولنگاری در این حوزه مخالف هستم و تاکید دارم که هر فردی نمی‌تواند کت واک برگزار کند. به طور کلی مسئولان مربوطه باید یک تعریف اولیه از این صنعت داشته باشند و در نهایت با آماده سازی بستر برگزاری این کت واک‌ها، البته نظارت درست بر حسن انجام آن و نه دخالت در آن؛ زمینه را برای برند شدن صنعت پوشاک فراهم کنند.
درس‌هایی از صنعت پوشاک ترکیه
ایران با دارا بودن حدود ۸۶ میلیون نفر جمعیت، ظرفیت بسیار بالایی در تولید و مصرف پوشاک دارد. طبق آمار؛ ارزش خرید پوشاک در ایران سالانه حدود ۵ تا ۶ میلیارد دلار است که متاسفانه از این میزان بین ۷۰۰ میلیون تا بعضا دو میلیارد تومان به صورت قاچاق وارد می‌شود.
متاسفانه عوامل متعددی سبب شده با وجود ظرفیت ۸۶ میلیون نفری در داخل کشور و بیش از ۴۶۳ میلیون نفری خاورمیانه؛ ما نتوانیم از این بازار میلیاردی صنعت پوشاک بهره ببریم.
بازاری که می‌توانسته برای ما اشتغال بیش از دو میلیون نفری و صادرات حدود ۴۰ میلیارد تومانی در سال را به ارمغان بیاورد در حال حاضر به اشتغال ۶۵۰ هزار نفری و صادرات کمتر از ۵۰ میلیون دلاری بسنده کرده و سال‌هاست که با مسائلی چون ماشن آلات فرسوده، نبود نقدینگی در واحدهای تولیدی، تلاطم شدید در بازار ارز و نبود حمایت‌های موثر و ادامه‌دار توسط دولت، دست به گریبان است.
اما در این سال‌ها که صنعت پوشاک ما کج دار مریض حرکت می‌کند، همسایگان‌مان بیکار ننشته و با حمایت‌های چند دهه‌ای که دولت‌هایشان می‌کنند، توانسته‌اند با تولیدات کیفی و تبلیغات گسترده؛ بازارهای جهانی را از آن خود کنند و بعضا به میزان صادات غیرنفتی ایران، صادرات پوشاک داشته باشند.
کار به جایی رسیده که ۴۰ درصد از اشتغال صنعتی پاکستانِ ۲۲۸ میلیون نفری، به صنعت پوشاک و نساجی اختصاص یافته و ۴۶ درصد از مجموع تولید پاکستان به این حوزه اختصاص دارد.