صنعت مد، آلاینده ترین پس از نفت
جامه پوش: صنعت مد، علاوه بر جذابیت‌ها و تنوع بسیار بالا در روند تولید و عرضه محصولات، به دلیل دارا بودن زنجیره‌ای تجاری متشکل از زنجیره‌های تأمین پیش نیاز، مواد خام، تولید پارچه، ساخت لباس، ارسال، فروش و در نهایت دفع، به عنوان دومین آلاینده بزرگ جهان پس از صنعت نفت شناخته می‌شود.
آیا تاکنون به تأثیرات صنعت مد و لباس بر سیاره زمین فکر کرده‌اید؟ آیا می‌دانید لباس‌های شما از تولید پنبه‌اش گرفته تا کشتی‌های حمل آنها از نقطه‌ای به نقطه دیگر، بسیار بیشتر از آنکه بدانید مسبب آلودگی زیست محیطی است؟
آیلین فیشر یکی از رهبران اخلاقی و متعهد صنعت فشن و از بزرگان عرصه مد و لباس در جهان می گوید:
در شب گرم بهاری در اتاق گردهمایی چلسی پیرس در هادسون ریور، فیشر به خاطر تعهدش نسبت به اهداف محیط زیستی مورد تجلیل قرار گرفت. وقتی او داشت درباره تأثیر اکولوژیکی صنعت لباس، از جمله لباس‌هایی که با نام خودش بیرون می‌آیند صحبت می‌کرد، خود را هم زیر سؤال برد و حتی تا حدودی با لحنی عذرخواهانه صحبت کرد. ممکن است فکر کنید این حرف فیشر مبالغه آمیز بوده باشد، اما کاملاً صحت دارد.
ابتدا از پنبه، فرایند تولید آن و ردپای دی اکسید کربن شروع می‌کنیم. در یک تخمین کلی، نه تنها آلاینده‌های واضح یعنی سم‌کش‌هایی که در مزرعه‌های پنبه مورد استفاده قرار می‌گیرند، رنگ‌های سمی که در تولید به کار می‌روند و میزان بالای مواد دفع شدنی مربوط به لباس بلکه میزان بالای منابع طبیعی که در استخراج، برداشت، پردازش، تولید و ارسال لباس‌ها استفاده می شوند هم باید در این میان به حساب بیایند.
حالا به سراغ فست فشن برویم. کارل یوهان پرسون مدیر عامل اچ اند ام در یکی از گزارش‌های پایداری سالانه خود بیان کرد برای اینکه تجارتی موفق باقی بماند، ما باید به رشد کردن ادامه بدهیم و در عین حال به مرزهای سیاره‌مان هم احترام بگذاریم.
فشن یا مد سریع تعاریف متفاوتی ممکن است داشته باشد، اما در حالت کلی به لباس‌های ارزان قیمتی گفته می‌شود که عمر کوتاهی دارند و با مد بعدی از صحنه روزگار محو می‌شوند. شاید مد سریع، آخرین مدل لباس را در سبد خرید افرادی بسیاری قرار دهد، اما هر چقدر سرعت و روند این صنعت بالاتر برود، عواقب زیست محیطی و اخلاقی به همراه دارد.
حال آنکه با وجود تمام آلودگی‌ها، انتشار گازهای گلخانه‌ای و همچنین آسیب کارگران نساجی، اینگونه لباس‌ها فقط مهمان چند ماه کمدهای لباس‌مان هستند.
بیشتر راهکارهایی که برای مقابله با آسیب‌های مد سریع ارائه می‌شود، باید مربوط فرآیند تولید باشد. با این حال، نوآوری‌های تولید پوشاک نیز تا حد زیادی می‌تواند این خسارات را کاهش دهد.
به زعم برخی کارشناسان بازیافت الیاف، جداسازی لباس‌ها، رنگ‌آمیزی مجدد آنها و قرار دادن آنها در محصولات جدید، یکی از گزینه‌های کاهش مخاطرات زیست محیطی صنعت پوشاک است که البته به زیرساخت‌های بیشتری نیاز دارد.
به هر روی با افزایش گرمایش زمین، افزایش تولید و مصرف‌گرایی و همزمان کاهش منابع تجدیدناپذیر، مدیریت تولید و عملیات با چالشی جهانی روبرو شده است. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که جمعیت جهان تا سال 2030 به 9 میلیارد نفر می‌رسد و از آنجا که حیات انسان به منابع زیستی کره زمین وابسته است، نمی‌توان بیش از ظرفیت زیستی زمین مصرف کرد و در صورت فشار بیش از حد بر منابع، امکان تجدید منابع از بین می‌رود و این چنین شد که آینده بشریت به مفهوم پایداری و توسعه پایدار گره خورد.
استفاده از مواد محلی و منابع انسانی، از بین بردن مواد شیمیایی سمی در فرآیند تولید و استفاده از انرژی یا مواد تجدیدپذیر باید در مفهوم اقتصاد چرخشی مد نظر قرار گیرد. این امر به همراه ایده استفاده مجدد و بازیافت مواد و منابع، از مبانی اصلی اقتصاد چرخشی است. از دید یک مصرف کننده، استفاده مجدد، شستشو و همچنین انتخاب لباس‌هایی با کیفیت بالاتر باید در اولویت قرار بگیرد.
و در ادامه بپردازیم به زباله‌های تولیدی در صنعت نساجی و پوشاک. زباله‌های صنعت مد متشکل از مواد پلیمری طبیعی و مصنوعی را می‌توان در دو دسته پسماند صنعتی و پسماند پس از مصرف دسته‌بندی کرد. پسماند صنعتی که به زباله‌های قبل از مصرف هم معروف هستند، به زباله‌هایی گفته می‌شوند که در فرآیند تولید به دست می‌آید و منبع عظیمی از مواد اولیه‌ای هستند که دست نخورده باقی مانده‌اند و می‌توانند دوباره به بازار تزریق شوند.
سرآخر در میان تمامی آلاینده‌های موجود در صنعت فشن، این مهم را نیز در پس ذهن داشته باشیم که اقلام پوشاک، سهم و درصدی بالا از هزاران کشتی کانتینری دنیا را در رفت و آمدهای دریایی تشکیل می‌دهند و به این نکته توجه داشته باشیم که یک کشتی حمل کانتینر می تواند در یک سال به اندازه ۵۰ میلیون ماشین، آلاینده‌هایی که باعث بروز سرطان و آسم می‌شوند تولید کند چرا که سوختی که کشتی‌ها می‌سوزانند هزار برابر کثیف‌تر از سوخت دیزلی کامیون‌ها در بزرگراه‌هاست.