ادکلن در طول تاریخ
جامه پوش: دنیای فشن به شاخه‌های متعددی تقسیم شده و تمام این شاخه‌ها جذابیت خود را دارند. از انواع اکسسوری و جواهرات گرفته، تا لباس‌هایی که همیشه می‌بینیم. اما یکی از زیرشاخه‌های بسیار مهم صنعت مد و فشن، لوازم آرایشی به خصوص عطر و ادکلن است.
اما تاریخچه پشت ادکلن و عطرها چیست؟ ترکیبات عطرهای اولیه از چه چیزهایی بوده؟ چه کسانی عطر را اختراع کردند؟
نخستین ادکلن و عطر در عصر باستان
مصر باستان تمدنی سرشار از شگفتی است. مصریان باستان مخترع چیزهای شگفت انگیزی بودند و عطر یکی از آن‌هاست. در سال ۱۸۹۷ باستان شناسان مشغول تحقیقات و حفاری بودند که با مقبره یک شخص بسیار مهم در تاریخ مصر مواجه شدند. پس از بررسی‌های متعدد، این باستان شناسان متوجه وجود بویی خوش‌آیند شدند که پس از پنج هزار سال، هنوز هم در آن مقبره جریان داشت. شخصی که در آن مقبره دفن شده بود، میزان زیادی از روغن‌های معطر به همراه داشت که با وجود گذشت هزاران سال، هنوز هم رایحه شیرین خود را حفظ کرده بود.
مصریان باستان افرادی بودند که به زیبایی و خوش بویی اهمیت زیادی می‌دادند و این موضوع به روحانیت هم وارد شده بود. موبدان در معابد، عودهای شگفت انگیزی درست می‌کردند که با عطرافشانی آن‌ها، خدایان خود را خشنود می‌ساختند. یکی از این عودها که شهرت بسیاری دارد، عود کیفی Kyphi است.
این عود از ۱۶ ماده تشکیل شده: صمغ چند نوع درخت، Cypress Grass (نوعی علف معطر)، شراب، عسل، سرو کوهی، کشمش و چند ماده دیگر. این مواد پس از له شدن به شکل عود درآمده و در معابد سوزانده می‌شدند تا خدایان را راضی و مردگان را در سفرشان به آخرت یاری کنند. در یکی دیگر از اکتشافات باستان شناسان، اتاقی کشف شد که روی دیوارهای آن، به صورت هیروگلیف دستور ساخت عطرهای مختلف نوشته شده و آنجا فقط برای تولید عطر مورد استفاده قرار می‌گرفت.
کاربرد روغن‌ها و اسانس‌های معطر
در ابتدا، مصریان باستان از روغن‌ها و اسانس‌های معطر برای مومیایی و تدفین مردگان استفاده می‌کردند. پروسه مومیایی کردن مردگان روزها طول می‌کشید و موبدان باید جسدها را با انواع گیاهان و روغن‌ها معطر نگه می‌داشتند تا بوی بد جسد مزاحم کارشان نشود. جدا از آن اشاره شد که از انواع عطرها نیز برای عبادت و پرستش هم استفاده می‌شد.
در تاریخ، ثبت شده که ملکه و فرعون مشهور مصری کلوئه‌پاترا هنگامی که قصد اغوای سردار رومی مارک آنتونی را داشت، پرچم‌های کشتی خود را سرتاسر به اسانس‌های معطر آغشته کرد تا همه متوجه رسیدن کلوئه‌پاترا شوند. این کار تاثیر بسیار زیادی بر مارک آنتونی گذاشت. همچنین کلوئه‌پاترا همیشه نامه‌های خود به مارک آنتونی را آغشته به عطر می‌کرد.
اما اسانسی که مانند عطرهای امروزی عمل می‌کرد توسط اولین کیمیاگر تاریخ یعنی Tapputi ابداع شد. تاپوتی یک زن مصری بود که با تقطیر گل‌ها و گیاهان معطر، اسانس‌های روغنی غلیظی تولید می‌کرد که شباهت زیادی به اسانس‌ها و ادکلن‌های امروزی داشتند.
یونانیان باستان و عشقشان به عطر
یونانیان باستان اعتقاد داشتند که هر چیز شگفت‌انگیزی یک موهبت از طرف خدایان است و آن موهبت را باید در معابد به خدایان تقدیم کرد. افرادی که برای عبات به معابد می‌رفتند میزان زیادی از گیاهان و روغن‌های معطر به همراه خود می‌بردند. اما یونانیان نقش بسیار مهمی در سرنوشت عطر و ادکلن بازی کردند.
یونانیان اولین کسانی بودن که با له کردن گیاهان و صمغ درختان و خواباندن آن در روغن، عطرهایی را تولید می‌کردند که بر روی پوست انسان قرار می‌گرفت. از آنجایی که بهداشت برای یونانیان اهمیت زیادی داشت، آن‌ها همیشه سعی می‌کردند که خود را معطر نگه دارند. بقراط، پدر علم پزشکی برای افراد، همیشه عطر و گیاهان معطر تجویز می‌کرد تا از بیماری‌های مختلف پیشگیری شود.
همچنین در یونان باستان عطر درمانی محبوبیت زیادی داشت و افراد زیادی به این روش درمان روی می‌آوردند. این روش علمی برای درمان، انقلاب بزرگی در طب یونانی بود. یونانیان همچنین اولین کسانی بودند که محصولات حیوانی مانند مشک، برای خوشبو کردن خود استفاده می‌کردند. آن‌ها مشک را با دیگر مواد ترکیب می‌نمودند تا ماندگاری بالایی داشته باشد.
چون یونانیان علاقه زیادی که به عطر داشتند، بنابراین در شهرهای بزرگ این کشور مانند آتن، فروشگاه‌های عطر باز شدند که مشتریان فراوانی به خود جلب می‌کرد.
روم باستان
رومیان تمدنی بودند که عطر و خوشبویی را یکی از بزرگ‌ترین لذت‌ها می‌دانستند. طبق شواهد تاریخی، در شهرهای این تمدن، حوض‌هایی وجود داشت که فواره‌ای از گلاب در دل خود جا داشت. درست است که رومیان عطر را ابداع نکردند ولی آن‌ها نام لاتین عطر (Perfume) که امروزه هم از آن استفاده می‌شود را وارد زبان کردند (Fume در لاتین به معنای دود است). رومیان استفاده دیوانه‌واری از گیاهان معطر می‌کردند؛ چه برای مراسم مذهبی چه برای استفاده شخصی. تاجران رومی سالانه بیش از ۵۰۰ تن گیاهان و صمغ‌های معطر وارد و استفاده می‌کردند که عدد بسیار بزرگی است.
حمام‌های عمومی در روم باستان بسیار محبوب بودند. در این مکان، انواع روغن بدن و عطر برای پوست و مو استفاده می‌شد. رومیان حتی خیابان‌ها و خانه‌های خود را هم عطراگین می‌کردند. امپراطور مشهور روم یعنی Nero به قدری به بوی گل رز علاقه داشت که قصر خود را به لوله‌هایی مجهز کرده بود که در آن‌ها گلاب جریان داشت.
روایتی وجود دارد که می‌گوید امپراطور Nero ضیافتی بزرگ تدارک دید و میهمانان زیادی را دعوت کرد. او برای استقبال از میهمانانش دستور داد که مقدمشان را گلباران کنند. این گلباران بیش از ۵۰۰ کیلوگرم گلبرگ رز مصرف کرد. میزان آن به قدری زیاد بود، که یک مهمان زیر فشار گلبرگ‌ها جان باخت.
علاقه رومیان به خوشبویی به قدری شدید بود که برای عطرهای خود، بطری‌های شیشه‌ای می‌ساختند که با مروارید و سنگ‌های قیمتی تزیین می‌شد. شاید بتوان گفت که روم باستان تمدنی بود که عطر را تبدیل به یک آیتم لوکس کرد.
رنسانس و تحولات انقلابی در صنعت عطر
تا قبل از شروع رنسانس، اروپاییان علاقه خود را به عطر از دست داده بودند و این آسیایی‌ها بودند که جای اروپاییان را گرفته بودند. کشورهای عربی و خاورمیانه از معدود کشورهایی بودند که به کمک صنعت عطرسازی، عطرهای خوشبویی تولید می‌کردند و به لطف این محصولات به شهرت جهانی رسیده بودند. گفته شده که ابن سینا، در تقطیر گل رز استاد بود و بهترین فرمول برای تقطیر انواع گل را این پزشک ایرانی در تاریخ ثبت کرده است. ابن سینا با تقطیر گل رز، علاوه بر عرق، روغن این گل را هم به دست می‌آورد که ترکیب آن با عرق گل، چیزی شبیه به عطرهای امروزی می‌شد.
پس از اتمام جنگ‌های صلیبی، سربازان مسیحی با غنائمی از خاورمیانه و خاور دور به خانه‌هایشان در اروپا بازمی‌گشتند که در میان آن‌ها، میزان قابل توجی عطر و اسانس‌های مختلف هم دیده می‌شد. در دوره رنسانس، هنگامی که دست ایتالیایی‌ها به عطرهای مختلف رسید، آن‌ها این آیتم را بسیار متحول ساختند و کارشان انقلابی در تولید عطر محسوب شد.
هنگامی که شیمی‌دانان لوله‌های تقطیر را خنک می‌کردند، عرق به دست آمده، الکلی بود که ۹۵ درصد خلوص داشت و به شدت قوی بود. اینجا بود که عطرهای جامد منقضی شد و ادکلن‌های امروزی متولد گشت. تا قبل از رنسانس، عطرها یا جامد بودند و یا روغنی. با این حال این مجارستانی‌ها بودند که نمونه‌های مدرن ادکلن را تولید کردند. به دستور ملکه مجارستان یعنی ملکه الیزابت، روغن به دست آمده از گیاهانی مانند رزماری و اسطوخودوس (Lavender) با الکل ترکیب و اولین ادکلن مدرن در تاریخ تولید شد.
قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی، فرانسه جای ایتالیا را می‌گیرد
در قرون ۱۴ و ۱۵ میلادی که سفرهای کاشفان مشهور تاریخ در جریان بود، مواد بسیار کمیاب و خاص مانند کوکا یا دانه قهوه، وانیل و فلفل راه خود را به صنعت عطرسازی پیدا کردند. خلاقیت عطرسازان با گذشت زمان بیشتر می‌شد و با وارد کردن شکوفه‌های درخت پرتقال از شرق، گل یاس و چندین گیاه دیگر، عطرها روز به روز خوش‌بوتر می‌شدند.
اما در اواخر قرن ۱۵ و با شروع شدن قرن ۱۶ میلادی، فرانسه جای ایتالیا را به عنوان مرکز صنعت عطر می‌گیرد. همسر هنری دوم، Catherine de Medici علاقه بسیار زیادی به دستکش‌های چرمی و عطر داشت. از آنجایی که چرم دباغی شده بوی بسیار بدی دارد، کاترین به دستکش‌های چرمی‌اش عطرهای مختلفی می‌زد تا بوی بد چرم را مخفی کند. علاقه او به دستکش‌های چرمی باعث شد که دباغی‌های زیادی در فرانسه شروع به کار کنند و در مقابل آن، عطر فروشی‌های بسیاری هم در سرتاسر فرانسه باز شدند تا خدمات خود را در اختیار این ملکه قرار بدهند. بدین ترتیب، فرانسه جای ایتالیا را به عنوان مرکز صنعت عطر گرفت.
خوش بوترین پادشاه تاریخ
اما از کسانی که در دنیای عطر و ادکلن انقلابی بزرگ ایجاد کرد، پادشاه فرانسه، لویی ۱۴ام بود که لقب “خوش‌بوترین پادشاه تاریخ” را به او اختصاص داده‌اند. دلیل اینکه این لقب به لویی ۱۴ام تعلق دارد، آنچه که انتظار دارید نیست. او در طول عمرش (۷۷سال) تنها سه بار حمام رفت و دلیلش ترس بسیار زیاد او از حمام رفتن بود. در قرن ۱۷ میلادی، این عقیده وجود داشت که آب ناقل انواع بیماری‌ها است و از آنجایی که اشراف‌زادگان فرانسوی تمایلی به مرگ نداشتند، باورشان بر این بود که حمام نرفتن، آن‌ها را نامیرا می‌کند.
کاخ ورسای در قرن ۱۷ به معطر بودن معروف بود. در آن دوره، خدمتکاران سخت مشغول مخفی کردن بهداشت ضعیف مردم آن دوره بودند و با اسپری کردن عطر بر همه چیز و همه کس، این استانداردهای ضعیف بهداشت را با بوی خوش گل و اسانس‌های مختلف مخفی می‌کردند. لویی شخصی بود که استانداردهای عطرسازی را جا به جا کرد چون هر هفته به عطار شخصی‌اش دستور می‌داد تا عطری جدید با بویی جدید برای او تولید کند. لویی می‌خواست که پیراهن‌های او همیشه آغشته به بهترین عطرها باشد و یکی از آن‌ها Aqua Angeli بود که ترکیبات و طرز تهیه آن بسیار سخت و زمان بر بود.
Aqua Angeli عطر محبوب لویی ۱۴ام
این عطر این گونه تهیه می‌شد: ترکیبی از چوب آلوئه (مغز معطر یک درخت)، جوز هندی، استوراکس (نوعی صمغ درخت که بوی شیرین دارد)، میخک و بنزوئین (نوعی دیگر از صمغ درخت) در گلاب جوشانده می‌شدند تا پخته شوند. سپس این ترکیب به مدت یک روز و شب استراحت می‌کرد و بعد از آن آب گل یاس و شکوفه درخت پرتقال و در نهایت چند تکه مشک به آن اضافه می‌گشت.
از دوره حکومت لویی ۱۴ام، این ترند به وجود آمد که افراد ثروتمند یا اشراف‌زاده به استخدام عطارهای شخصی روی آوردند که از آن‌ها می‌خواستند عطرهای خاص برای آن‌ها تولید کنند. حال که عطرسازان طرفدارها و مشتریان رده بالایی کسب کرده بودند، مقام و مرتبه اجتماعی آن‌ها هم ارتقا پیدا کرد و از طرف حکومت، تمام و کمال حمایت شدند. به قدری که آن‌ها، قشری محترم و ثروتمند به شمار می‌رفتند.
محبوبیت عطر در بین درباریان و اشراف‌زادگان فرانسه
اشراف زادگان، درباریان و ثروتمندان به طرز شگفت آوری عطر مصرف می‌کردند و این برای عطرسازان فرصتی طلایی محسوب می‌شد. همچنین عطر تبدیل به یک آیتم بسیار مهم در خانه‌ها شده بود. پس با وجود چنین مشتری‌هایی، عطرسازی کاری بسیار پول ساز و محترم به شمار می‌رفت. رقابت برای تولید برای کاخ ورسای به قدری شدید و حساس بود که دو شهر معروف Grease و Montpellier برای به دست آوردن امتیاز تولید برای کاخ ورسای به جنگ فیزیکی و رقابتی پرداختند. هردوی این شهرها مهد گیاهان کمیاب و معطر هستند و هنوز هم عطرسازی‌های شهر Grease شهرت جهانی دارند.
پس از مدتی، خرید و فروش عطر برای اقشار متوسط جامعه هم فراهم شد و فروشندگان که مشغول به کار بودند، به سرتاسر فرانسه با کالسکه‌هایی پر از عطر سفر می‌کردند تا در شهرهای مختلف به مردم عادی محصولات خود را بفروشند.
همسر لویی۱۶ام، ماری آنتوانت، زنی بود که سبک زندگی بسیار لوکسی داشت و تنها بهترین‌ها را استخدام می‌کرد. بنابراین، تمام عطرسازان فرانسه برای آن‌که عطرساز شخصی‌اش بشوند رقابت شدیدی داشتند. عطرساز شخصی او یعنی Jean-Louis Fargeon که در کارش نابغه بود، تا وقوع انقلاب فرانسه برای ماری بهترین عطرها را تولید می‌کرد.
انقلاب کبیر فرانسه، ناپلئون بناپارت و علاقه او به بهداشت و عطر
پس از وقوع انقلاب فرانسه، صنعت مد وارد مسیر پرفراز و نشیبی شد ولی عطرسازان یک مشتری بسیار مهمی داشتند و آن ناپلئون بناپارت بود. ناپلئون شخصی بود که به بهداشت اهمیت بسیار زیادی می‌داد و عطر، جزء لاینفک او محسوب می‌شد. فرانسه تا قبل از ظهور ناپلئون کشوری بود که به بوی بد و کثیفی شهرت داشت. آب آلوده بود، خیابان‌ها پر از مدفوع و بوی بد بودند و حاکمان هم علاقه‌ای به حمام رفتن نشان نمی‌دادند. انقلاب فرانسه تنها ساختار سیاسی این کشور را تغییر نداد بلکه تحولات اساسی در سبک زندگی فرانسویان هم ایجاد کرد. ناپلئون بر خلاف پادشاهان قبلی مرتب حمام می‌کرد و تلاش بسیار زیادی برای نظافت شهرها و تمیز کردن آب داشت.
او هر ماه بیش از ۵۰ بطری عطر مصرف می‌کرد و عطر محبوب او Eau de cologne که همان ادکلن خوانده می‌شود بود. مواد اصلی این عطر رزماری بود و پوست را خنک می‌کرد. به غیر از خود ناپلئون، همسر او ژوزفین هم مانند خود ناپلئون مصرف بسیار بالای عطر داشت. ناپلئون و همسرش تحولات زیادی در بهداشت فرانسه ایجاد کردند.
انقلاب صنعتی و ورود مواد مصنوعی به عطرها
در دوره حکومت ملکه ویکتوریا، عطرها و در کل فشن، کمی ملایم‌تر شد و دلیلش این بود که ملکه ویکتوریا، استفاده‌ی بیش از حد از عطرهای تند و مواد آرایشی را برای زنان بی‌حیا می‌دانست. ملکه ویکتوریا زنی سرسنگین و سنتی بود و از آنجایی که مردم، حاکمانشان را الگوی خود قرار می‌دهند، سلایق عموم در چیزهای مختلف هم ملایم‌تر و ساده‌تر شد. این پدیده تاثیر به خصوصی بر صنعت عطر در انگلیس گذاشت. اما مهم‌ترین پیشرفت در تاریخ صنعت عطر، در دوره ویکتوریایی صورت گرفت. مشهورترین شیمیدان قرن ۱۸ میلادی، متُدی را کشف کرد که صنعت عطر را برای همیشه متحول سساخت. او با ایجاد یک ساختار مولکولی مصنوعی قادر به شبیه‌سازی رایحه‌ی گل‌ها و گیاهانی بود که استخراج اسانس آن‌ها به صورت طبیعی وقت و انرژی بسیار زیادی مصرف می‌کرد.
Dumas Peligot همان شیمیدان ماهری بود که مولکول Cinammaldehyde را کشف کرد که از روغن دارچین به دست می‌آمد. یک شیمیدان دیگر در انگلیس به نام William Perkin عطری را ابداع کرد که یک حس و خاطره را به وسیله رایحه، شبیه‌سازی می‌کرد. او مدعی بود که محصولات حس یک تعطیلات در دشت‌های آلپ را شبیه‌سازی می‌‌نماید. عطر این شیمیدان، بوی چمن تازه کوتاه شده را شبیه‌سازی کرده بود.
ورود مواد مصنوعی به دنیای عطرها
در سال ۱۸۸۸، Alfred Baur قادر به شبیه‌سازی یک مشک مصنوعی بود و در سال ۱۸۹۵ بالاخره یک نمونه مصنوعی گل رز و یاسمن به بازار معرفی شد که در هر شرایط آب و هوایی، بو و رایحه خود را حفظ می‌کرد. پس از ورود مواد مصنوعی به عطرها، این صنعت برای همیشه متحول و دوره جدیدی از رقابت‌ها و نوآوری‌ها شروع شد.
در اواخر قرن، این ترند به وجود آمده بود که مواد طبیعی و مصنوعی با هم ترکیب شوند و رایحه‌های شگفت‌انگیزی خلق کنند. در اوج این ترند بود که Aime Guerlain عطری به نام Jicky Guerlain را تولید کرد که یکی از برندهای افسانه‌ای در انگلیس است و هنوز هم بهترین عطرهای زنانه را برای بازار انگلیسی تولید می‌کنند. این محصول که با ترکیبب مواد مصنوعی و طبیعی تولیدی می‌شد، پایه‌ای بود که صنعت عطرسازی مدرن بر آن بنا می‌شد.
ظهور شَنل و انقلابی که در صنعت عطر ایجاد شد
در سال ۱۹۲۱ یک زن تاجر و هنرمند، عطری را اختراع کرد که با وجود گذشت صد سال، Chanel No.5 هنوز هم آیکونیک‌ترین و پرفروش‌ترین عطرهای دنیا است. این برند و عطر فوق العاده‌اش برای همیشه فشن زنانه را تغییر داد. کوکو شنل زنی بود که تمام کارهایش تبدیل به ترند می‌شد و او به فراتر از مرزها رفتن، معروف بود. او رایحه‌ای را در ذهن داشت که جلوه‌ای مدرن به زنان داده و در عین حال آن‌ها را تا جایی که امکان دارد شیک نشان دهد.
گابریل عاشق بوی صابون بود و به دنبال کسی بود که توانایی شبیه‌سازی این رایحه را داشته باشد. هنگامی که گابریل با معشوقش به سفر رفته بود، با عطرساز خانواده سلطتی روسیه یعنی Ernest Beaux ملاقات کرد. این شخص سواد و مهارت بسیار زیادی در حوزه تولید عطر داشت و از چالش نمی‌ترسید.
پس از گذشت چند ماه او بالاخره ۱۰ نمونه برای گابریل تولید کرد که هرکدام به سفارش او تولید شده بودند. گابریل عطر شماره ۵ را پسندید و سپس Chanel No.5 متولد شد. قصه پشت تولید نمونه شماره ۵ بسیار جالب است؛ این عطر حاصل یک اشتباه توسط دستیار Beaux بود.
شاهکاری حاصل اشتباه دستیار
این دستیار میزان aldehydes که باید در عطر اضافه می‌کرد را ۱۰ برابر بیشتر از حد لازم شده به کار برد. aldehydes نوعی ترکیب شیمیایی است که طبق شرایط خاص بویی مانند صابون یا لباس تازه شسته شده به خود می‌گیرد. به گفته خود شنل، این رایحه چیزی بود که او همیشه رویایش را داشت و به عقیده‌ی او، چنین رایحه‌ای بوی یک زن واقعی را می‌دهد. پس از ابداع این عطر، اسانس‌های گل یاسمن، رز و چوب صندل به آن اضافه شد ولی خاصیت No.5 این بود که هیچ رایحه‌ی اصلی نداشت. یعنی کسی قادر به حدس بوی اصلی این عطر نبود.
شاید بتوان گفت که موفقیت این محصول، تاکتیک‌های هوشمندانه شنل برای مارکتینگ آن بود. او گاهی دوستانش را به میهمانی دعوت می‌کرد و با اسپری این عطر در محیط میهمانی، زنان را کنجکاو می‌نمود تا تشویق به خرید آن شوند. این عطر بویی بسیار عجیب و تازه برای افراد داشت.
دهه ۵۰ و ۶۰ و ظهور یک عطر جدید
تا قبل از دهه ۵۰ میلادی، عطر برای زنان کالایی بود که برای مراسم و شرایط خاص حفظ می‌شد چون این آتیم بسیار لوکس و خاص بود. تا اینکه خانمی به نام Estée Lauder که یک کارآفرین اهل نیویورک بود، ایده‌ی طراحی یک عطر در قالب یک کالای بهداشتی به ذهنش رسید. Youth Dew در ابتدا به صورت یک روغن بدن معرفی شد که پس از استحمام استفاده می‌شد. در آن زمان، ادکلن برای زنان محصولی بود که توسط شوهرانشان خریده می‌شد و یا در کل خریدن بسیار کار سخت و گران قیمتی بود. Estée Lauder اعتقاد داشت که زنان باید قادر به خرید بهترین رایحه‌ها باشند و این کار را باید بدون کمک کسی انجام بدهند.
پس از عرضه این محصول، عطر دیگر کالایی نبود که خریدش سخت و گران قمیت باشد بلکه دسترسی همه افراد به بازار عطر آسان‌تر شد. با این حال، عطرها به هیچ وجه کلاس و محبوبیت خود را از دست ندادند. پس از آن، برندهای ارزان ولی با کیفیت، راه خود را به کمدهای مردم عادی باز کردند. برندهایی مانند Revlon, Coty, Yardley, Max Factor ارزان ولی بسیار با کیفیت بودند.
در دهه ۶۰، جالب‌ترین ترند عطرها مربوط به هیپی‌ها و جنبش Grunge بود که علاقه به استفاده از برندهای معروف برای هیپی‌ها ایده خوبی نبود. بنابرین آن‌ها به استفاده از روغن‌های معطر هندی و شرقی روی آوردند. به نظر می‌رسید که بازگشتی به تاریخ در جریان بود ولی برندهای عطر از این جنبش ضرری ندیدند و به فعالیت خود ادامه دادند. می‌توان نتیجه گرفت که دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی، دهه‌هایی بودند که عطر و ادکلن را در دسترس مردم عادی قرار دادند و این کالا را تا حدی از حالت لوکس بودن در آوردند.
صنعت عطرسازی، از عطرهای ارزان تا برندهای سوپرلوکس
عطر و صنعت آن، در دوره‌هایی که ذکر شد بیشترین تغییرات را تجربه کردند و از دهه ۵۰ تا امروز، انواع عطر در کمدهای مردم پیدا می‌شود. از عطرهای ارزان و عادی گرفته تا برندهای سوپرلوکس. امروزه، پروسه تولید عطر بسیار ساده و در عین حال پیشرفته شده؛ به طوری که رایحه‌ی کمیاب‌ترین گیاهان با روش‌های مختلف به صورت مصنوعی شبیه‌سازی شده و در دسترس همگان قرار می‌گیرد.
عطر چیزی است که از آغاز تمدن تا امروز با ما بوده و می‌توان گفت که بخشی جدا ناشدنی از زندگی بشر است. حس بویایی انسان‌ها مستقمیا به حافظه و دیگر احساسات آن‌ها ارتباط دارد و بوهای لذت بخش همیشه انسان را به یاد خاطرات خوب می‌اندازد. از خدایان و سفر به آخرت گرفته تا حس داشتن یک لایف استایل لوکس و مدرن.
شایان وهاب‌زاده