چرا کوچک شدن صنعت پوشاک به چشم نیامد؟
برخی مشاغل هم مانند فروشگاه‌های پوشاک و تلفن‌همراه تا روز پایانی اسفند نیز می‌توانستند به مشتریان خود خدمت ارائه کنند اما از زمان شیوع ویروس‌کرونا کسب و کار مشاغل نیز وارد مسیر جدیدی شد؛ به‌طوری‌که اکنون فروشگاه‌های عرضه‌کننده پوشاک با این‌که تخفیف‌های بیش از ۵۰درصدی را در‌نظر گرفتند باز هم استقبالی برای خرید نیست.
برخی کارشناسان معتقدند ریزش ساختمان پلاسکو به‌عنوان قطب‌بزرگ پوشاک باعث شد تا دیگر فعالان آن صنف مانند گذشته نتوانند به شغل خود ادامه دهند و برخی از آنها از صنف‌پوشاک خارج شدند. برخی دیگر می‌گویند عدم حمایت دولت و افزایش تورم باعث بروز مشکلاتی برای مردم شده است.
تحریم، محدودیت‌های ارز و ممنوعیت واردات پوشاک در دو سال گذشته فرصت بی‌نظیری را برای صنعت‌پوشاک کشور ایجاد کرد، به‌طوری‌که تولیدکنندگان پوشاک توانستند بعد از سال‌ها بی‌توجهی به این صنعت روی پای خود بایستند و به فعالیت خود ادامه دهند.
همین دو سال پیش بود که تولیدکنندگان پوشاک‌ایرانی می‌گفتند وضعیت بازار به‌گونه‌ای است که مصرف‌کننده فقط دنبال برند خارجی است و اصلا به سمت تولیدات‌داخلی نمی‌آید، به همین دلیل مجبورند تولیدات خود را با نام برندهای خارجی روانه بازار کنند.
این مساله موجب شده‌بود تا وضعیت کسب و کار فروشندگان برچسب‌های جعلی خارجی سکه شود زیرا تولیدکنندگان پوشاک ایرانی بعد از تولید محصولات، آنها را با نام برند کشورهای دیگر وارد بازار پوشاک می‌کردند.
فروش انواع پوشاک تولید داخل با نام‌های خارجی موجب شده‌بود تا مصرف‌کننده قیمت‌های بالایی را برای پوشاک‌داخلی به گمان این‌که این پوشاک تولید کشورهای خارجی است بپردازد و واسطه‌ها این وسط سودهای کلانی را به جیب بزنند البته این همه ماجرا نیست به‌طوری‌که عده‌ای از تولیدکنندگان داخلی نیز که قصد داشتند پوشاک خود را با نام‌های ایرانی وارد بازار کنند همواره زیان‌ده‌بودند و در همین چند سال اخیر بسیاری از این تولیدکنندگان ورشکسته شدند.
وضعیت پوشاک چنان نابسامان بود که در کنار تولیدکنندگان داخلی و تقلبی‌فروشان خارجی، پوشاک قاچاق نیز در بازار بیداد می‌کرد. این موضوع موجب شده‌بود تا اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد و از مسؤولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز درخواست کند جلوی واردات پوشاک خارجی را که عمدتا به‌صورت قاچاق از جزایر جنوبی کشور وارد سرزمین اصلی می‌شد، بگیرند.
این موضوع موجب شد تا از دو سال گذشته با اعمال مرحله‌اول برخورد با قاچاق پوشاک کمی وضعیت تولید پوشاک در داخل کشور بهبود یابد.
به‌جرات می‌توان گفت اگر امروز مساله کرونا در کشور وجود نداشت قطعا مرحله دوم مبارزه با قاچاق پوشاک نیز آغاز می‌شد و در نتیجه بازار پوشاک‌داخلی با یک جهش تولید مواجه شده‌بود اما شیوع بیماری کرونا از سال گذشته موجب شد تا عملا بازار فروش پوشاک با رکود عمیقی روبه‌رو شود به‌طوری‌که تولیدکنندگان داخلی که تازه به این بازار امیدوار شده‌بودند امیدشان ناامید شد.
تعطیلی بازارها در شب عید سال ۹۹ مزید بر علت شد تا این‌که رسما تولیدکنندگان کوچک پوشاک نتوانستند به تولید خود ادامه دهند و تولیدکنندگان بزرگ نیز با کاهش شدید فروش مواجه شدند. این روزها تولیدکنندگان پوشاک خسته از شرایط کسب و کار داخلی معتقدند، صنعت نساجی الان بهترین فرصت ممکن را برای توسعه و پیشرفت دارد اما عدم حمایت دولت عاملی شده تا واحدهای تولیدی از تمام ظرفیت خود استفاده نکنند.
شیوع ویروس‌کرونا و عدم دید و بازدیدهای نوروزی باعث شد تا بسیاری از خانوارها از خرید پوشاک صرف‌نظر کنند.
از سوی دیگر باید توجه داشت صنعت‌پوشاک ایران وابسته به ارز است و در ابتدای سال هر دلار ۱۴هزار تومان بود و افزایش نرخ به حدود ۲۵هزار تومان مسلما هزینه‌های تولید را نیز افزایش داد.
قیمت تمام‌شده بالا نسبت به درآمد خانوار دلیلی بود تا خانوارها به جای خرید پوشاک، پول آن راصرف خرید کالای اساسی کنند.
صنعت پوشاک به تنهایی نمی‌تواند روی پایش بایستد
مجید افتخاری، عضو انجمن پوشاک کشور با اشاره به این که در سال جهش تولید اقدام قابل‌توجهی برای کمک به صنایع مختلف کشور ازجمله صنعت‌پوشاک از سوی مسؤولان صورت نگرفته‌است، گفت: وضعیت بازار پوشاک بعد از خروج آمریکا از برجام به سمتی پیش رفت که انتظار بر این بود تا تولیدکنندگان ایرانی بتوانند روی پای خود بایستند و وارد رقابت با تولیدکنندگان بزرگ پوشاک جهان شوند اما شیوع بیماری کرونا همه معادلات را به‌هم ریخت.
وی افزود: همه نیازهای صنعت‌پوشاک در داخل تامین نمی‌شود و به واردات وابسته‌است. صنعت‌پوشاک ایران برای این‌که بتواند در میان دیگر تولیدکنندگان این صنعت حضور داشته‌باشد نیازمند واردات مواد اولیه ازجمله پارچه‌های باکیفیت است. صنعت‌پوشاک ایران وابسته به صنعت نساجی است بنابراین نساجان نیز باید پارچه‌های باکیفیت تولید کنند و در اختیار تولیدکنندگان پوشاک قرار دهند که در این زمینه نیازمند حمایت دولت هستیم به طوری که باید مانع ورود پوشاک خارجی شود. در گذشته خلاف اظهاری صورت می‌گرفت و به جای مواد اولیه کالای آماده وارد کشور می‌شد اما اکنون با این موضوع مقابله شده است.
کاهش ۸۰۰ میلیون دلاری قاچاق پوشاک
حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با اشاره به این‌که ستاد، مطالباتی از بازرسان صمت استان‌ها و وزارت صمت دارد، گفت: از وقتی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به مساله قاچاق پوشاک ورود پیدا کرد شاهد کاهش شدید قاچاق پوشاک بودیم. ما نباید به‌صورت نقطه‌ای عمل کنیم بلکه این یک فرآیند است و باید استمرار پیدا کند. به طوری‌که قاچاقچی باید بداند وارد کردن غیر‌مجاز پوشاک به کشور برایش هزینه بسیار سنگینی به‌بار خواهد آورد. دهقانی‌نیا با اشاره به این‌که قاچاق پوشاک در سال ۹۶ چیزی حدود ۲.۶ میلیارد دلار بوده که با اقدامات صورت گرفته در سال ۹۸ این میزان به ۱.۸میلیارد دلار رسید.
سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز درباره توقف طرح مبارزه با قاچاق پوشاک گفت: واقعیت این است که دربازه زمانی آذر ۹۸ تا آذر ۹۹ بسیاری از کسب و کارهای به‌واسطه شیوع کرونا تعطیل شد که پوشاک نیز یکی از همین صنایع است. در سال ۹۹ حدود ۲۱هزار پرونده پوشاک قاچاق با همکاری ضابطان، نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه به مراجع قضایی برای اخذ رای و محکومیت قطعی معرفی کرده‌ایم که این موضوع نشان می‌دهد هنوز در این شرایط عده‌ای هستند که قاچاق پوشاک را دنبال می‌کنند به طوری که در حال حاضر حدود ۵۰درصد از برندهای خارجی به کشور بازگشته‌اند.
دهقانی‌نیا گفت: یکی از فعالیت‌های کمیته عملیات و اطلاعات ستاد، رصد تارنماهای عرضه کالای قاچاق است و با همکاری دادستانی و قوه قضاییه موضوع فروش برندهای خارجی در فضای مجازی را تعیین جرم کردیم و مرتبا این فضا در حال رصد است.
پوشاک؛ قربانی یک‌سالگی کرونا
مجید نامی، نایب‌رئیس هیات‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران نیز با اشاره به وضعیت پوشاک در یک‌سالگی بیماری کرونا گفت: امسال اصلی‌ترین چالش ما علاوه‌بر مشکلات ایجاد شده به‌واسطه همه‌گیری کرونا، بحث تامین مواد اولیه بوده‌است. همان‌طور که می‌دانید بخشی از مواد اولیه مورد نیاز صنعت‌پوشاک داخلی و بخشی وارداتی است.
وی ادامه داد: اگر کل زنجیره تامین را در نظر بگیریم که از الیاف شروع می‌شود بخش عمده‌اش وارداتی است. از سوی دیگر بخشی از نخ، پارچه، پنبه، اکریلیک و پلی‌استر مورد نظر نیز در سبد واردات قرار دارد. به این ترتیب با توجه به مشکلاتی که در بحث تامین ارزی به‌وجود می‌آید باعث می‌شود که اغلب در تامین مواد اولیه چه خارجی و چه داخلی مشکل داشته‌باشیم. نامی همچنین به مشکل دیگر صنعت‌پوشاک که همان برندسازی است اشاره کرد و گفت: در چند سال اخیر به طور خاص توجه به برندسازی بسیار افزایش یافته‌است و با توجه به تحریم‌هایی که در این چند ساله بیشتر شده موجب شد یک‌سری کالاها ممنوعیت واردات داشته‌باشد که عمدتا هم محصول نهایی بوده و پوشاک هم یکی از آنها بوده‌است. این امر خودش این فضا را ایجاد کرد که برندهای ایرانی فرصت کار بیشتری را داشته‌باشند.
وی خاطرنشان کرد: باید توجه داشته‌باشید وقتی در مورد برند صحبت می‌کنیم یکی از شرایط آن محل عرضه است. این در حالی است که پیش از این قاچاق پوشاک زیاد بود و عمده مراکزخرید و فروشگاه‌ها به برندهای خارجی اختصاص یافته‌بود و برندهای ایران کمتر فرصت حضور و عرضه محصولات تولیدی را داشتند. با وجود این با ممنوعیت واردات پوشاک، الان بزرگ‌ترین مراکزخرید کشور عمدتا برندهای ایرانی هستند و برندهای ایران توانسته‌اند کیفیت کار و خدمات را بیشتر از گذشته گسترش بدهند.
این مقام مسؤول با اشاره به وضعیت صادرات پوشاک ایرانی گفت: مثل سال‌های قبل صادرات پوشاک نیز وجود دارد که عمده مقاصد صادراتی پوشاک ایران، عراق و افغانستان و تا حدودی کشورهای آسیای‌میانه است.
حذف پوشاک از سبد خانوار
ابوالقاسم شیرازی، رئیس اتحادیه‌پوشاک تهران با بیان این‌که پوشاک در سبدخانوار جزو مایحتاج ضروری نیست و مایحتاج ضروری شامل انواع خوراکی‌ها و غذای مردم است، گفت: فروش پوشاک در بازارهای مختلف در پایان سال به ویژه در اسفندماه بر اساس رصد میدانی نسبت به دو سال قبل حدود ۶۰ تا ۷۰درصد کاهش پیدا کرده‌است.
وی با اشاره به اقبال ۳۰درصدی مردم برای خرید پوشاک در روزهای پایانی سال افزود: تقاضای مردم برای خرید پوشاک به شدت کاهش پیدا کرده و این موضوع به دلیل گستردگی شیوع ویروس‌کرونا طی یک‌سال اخیر بوده‌است.
رئیس اتحادیه پوشاک تهران با اشاره به کاهش قدرت خرید مردم برای پوشاک عنوان کرد: توانمندی و قدرت خرید مردم کاهش‌یافته به گونه‌ای که در سال گذشته ۹۰درصد کالاهای پوشاک تولید و عرضه شده در فروشگاه‌ها روی دست تولیدکنندگان ماند.
شیرازی با اشاره به کاهش انگیزه مردم برای خرید پوشاک ادامه‌داد: انگیزه و تقاضای مردم به دلیل کرونا کاهش یافته همچنان که در آستانه شب عید با این‌که یک دهه از اسفند ماه هم گذشته و چیزی به پایان سال نمانده، هنوز هم رونق و جنب و جوشی در مردم برای خریدهای نوروزی مشاهده نمی‌شود.
محمدحسین سیف اللهی