کوره‌های ذوب فلز به قدمت یک هنر
جامه پوش: مهرآسا غیبی، پژوهشگر عرصه فرهنگ و هنر کتابی دارد با عنوان «۳۵ هزار سال تاریخ زیورآلات اقوام ایرانی» اما در زمینه جواهرسازی به‌عنوان یکی از شاخه‌های این عرصه و به روایت تاریخ، شهر سوخته با قدمتی پنج‌هزارساله در ایران از مراکز متقدم و مهم جواهرسازی در جهان بوده تا به امروز که ایتالیا، کشور نخست هنر صنعت طراحی و ساخت جواهر به شمار می‌رود.
این میزان از توجه ایرانیان در تمدن قدیمی بین‌النهرین به موضوع زیورآلات، ریشه در وجود فرهنگ در این سرزمین داشته که همواره طراحی و ساخت زیورآلات، یکی از هنرهای عینیت‌بخش و تجلی ساز در زمینه مظاهر فرهنگی به شمار می‌رود.
گاه یک پر، تکه‌ای سنگ، برشی پارچه و حتی دندان و استخوان حیوانی مرده، دستمایه‌ای می‌شدند برای استفاده انسان از زیورآلات اما خیلی زود، با کشف نمونه‌های بیشتری از سنگ‌ها و فلزات، انسان‌ها تلاش کردند به گونه‌ای متفاوت و تماشایی‌تر از گذشته به ساخت زیورآلات دست زنند. البته که کمی بعدتر و با شکل‌گیری تحرکات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در مناطق مختلف جهان، هر چند وقت یکبار این جریان شکل نویی به خود گرفت و پیرو سایر جنبش های هنری، زیورآلات نیز کاربردهای متغیری پیدا کرد. به طور مثال گردنبندها در طول سالیان سال مدام آمده‌اند و رفته‌اند و همواره به دلایل گوناگون، سال‌هایی با اشکال و نقوش خاص مد شدند و در برخی دوره‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفتند.
اما در شرایط کنونی، کشورهای ایتالیا، ترکیه، هند، امریکا، کره‌جنوبی، هنگ کنگ، تایلند و ایران در زمره برترین تولیدکنندگان طلا و جواهر قرار دارند که در این لیست، رتبه ایران در بخش صادرات و البته بازار بورس سنگ‌های قیمتی همچون الماس چندان درخور توجه نیست.
در داخل ایران نیز شهر یزد که دو سال پیش به عنوان شهر ملی زیورآلات سنتی نیز از سوی وزارت وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی انتخاب شد، به واسطه زرگری یزد، روند طراحی و ساخت طلا و جواهر، نقره و مس و بکارگیری سنگ‌های زینتی در این منطقه، جایگاه خوبی در کشورمان دارد. یزدی‌ها از قدیم در حرفه زرگری و شیوه استخراج طلا تبحر خاصی داشتند تا جایی که استان‌های دیگر برای قالب‌گری، طلای خود را به یزد می‌آوردند و بر این اساس همواره زرگری یک شاخص اقتصادی مهم در یزد بوده است.
البته که بسیاری دیگر از استان‌ها در کشورمان، تاریخچه‌ای غنی در این زمینه دارند؛ از جمله سیستان و بلوچستان که وجود کوره‌های ذوب فلز بسیار قدیمی در این منطقه، نشان از قدمت دور و دراز هنر ساخت زیورآلات در این منطقه دارد حال آنکه هنر ساخت زیورآلات سنتی در این منطقه ترکیبی از هنر میناکاری، مرصع‌کاری، مشبک‌کاری، منبت‌کاری و کنده‌کاری است.
به هر روی، هنر طراحی و ساخت جواهرات، در طول قرن‌های متمادی اشکال بسیار متفاوتی را به خود گرفته و از برش کاری‌های ساده و تراش فلزات گرفته تا تراش سنگ‌های قیمتی در عصر کنونی و طراحی و مدل‌سازی‌های عجیب و غریب، هنری ویژه با جایگاهی خاص در عرصه مد و لباس به شمار می‌رود.