سوزن هایی که کار کوک می کنند
«ویان» روستایی است از توابع کبودراهنگ که به «دیار خیاطان» شهرت دارد، اهالی آن یکپارچه از بام تا شام با همراهی نخ و سوزن حماسه شغل کوک می‌کنند و دوخت‌های باکیفیت آنها در بزرگترین فروشگاه‌های پایتخت عرضه می‌شود، این روستا چشم انتظار نیم‌نگاه مسؤولان است تا شاید ۳۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ آن با تشکیل «خوشه صنعتی پوشاک ویان» به تولیدی‌های پوشاک بدل شوند.
آوازه دیار خیاطان و دلبستگی‌شان به نخ و سوزن، پارچه و کوک گوش‌نواز شده، دیاری که یکپارچه از بام تا شام از بزرگ و کوچک، زن و مرد همنوا با آوای چرخ خیاطی نان به کف می‌آورند. حکایت چیره‌دستی دوزندگان «ویان» حکایت سال‌های دور است و ریشه در آبا و اجداد روستاییان دارد.
«عبدالله صالحی» به شغل چوپانی مشغول بود و نخستین فردی است که از ویان به تهران عزیمت می‌کند و خیاطی را به صورت حرفه‌ای آموزش می‌بیند و هنر دوخت و دوز را به روستای ویان هدیه می‌کند، از آن پس نسل به نسل فرزندان و نوه و نتیجه اهالی روستا دل به خیاطی بستند و با سر سوزن ذوق و همت بازوانشان حرفه‌ای شدند و در سرای ایرانیان حرف برای گفتن دارند.
دیاری با جمعیت بیش از ۴ هزار نفر از توابع شهرستان کبودراهنگ همه یکدست می‌دوزند و باز می‌دوزند، فرزندان از دوران نوجوانانی پای پدال چرخ نشسته و هنر خیاطی را از پدران هنرمند خود می‌آموزند و خانوادگی کار می‌کنند حتی در کنار درس و دانشگاه و فارغ‌التحصیلی باز هم مشغول به دوزندگی هستند.
اما حیف و صد حیف که هنر هنرمندان با سابقه این دیار توسعه نیافته و قله‌های تولید کشور را فتح نکرده، هزار بار حیف که کماکان از ابتدای راه تا کنون همه خیاط و مزدی‌دوز مانده‌اند، در حالی که همه آنچه سر راه توسعه و پیشرفت نیاز است مهیا بوده و با نیم‌نگاهی از سوی مسؤولان و همت اهالی امروز می‌توانستند پله‌های موفقیت را طی کرده و از تولید تا صادرات را در سیطره خود داشته باشند.
یک گام مانده تا «ویان» برند شود
حسن حیدری، خیاط ماهری که بیش از ۳۵ سال از عمر خود را در این حرفه گذرانده و جزو پیشکسوتان و حرفه‌ای‌های هنر خیاطی در ویان است، او سال‌ها در تهران به صورت حرفه‌ای کار می‌کرد و نام‌آشنا بود تا اینکه تصمیم می‌گیرد دوباره به روستا بازگردد و تجربیاتش را در اختیار جوانان قرار دهد. ناگفته نماند بسیاری از خیاطان قدیمی روستای ویان در برهه‌ای به منظور پیشرفت در کار به تهران عزیمت کردند اما پس از کسب تجربیات کافی به موطن خود بازگشتند و هر آنچه در چنته داشتند در طبق اخلاص نهادند و به جوانان و نوجوانان هدیه کرده‌اند.
حیدری و امثال او به امید اینکه با هنر خود روستای ویان را متحول کنند به این دیار بازگشتند اما متاسفانه آنچه در رشته افکار خود تنیده بودند گسسته شده و بی‌نتیجه مانده، خیاطان ویان که حدود ۲ هزار نفر از جمعیت روستا را تشکیل می‌دهند رویای ایجاد تولیدی کوچک و بزرگ مانتو و پالتو را در سر می‌پرورانند. آرزویی که شاید با ایجاد «خوشه صنعتی پوشاک ویان» رنگ حقیقت به خود می‌گرفت و دیار خیاطان را بیشتر از پیش شهره عام و خاص می‌کرد.
حسن حیدری سخنانش را از شغل اهالی روستا آغاز می‌کند و می‌گوید: بیش از ۷۰ درصد اهالی در حدود ۳۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ مشغول به دوخت و دوز هستند و با خیاطی امرارمعاش می‌کنند تا جایی که اجناس تولیدی‌ها و فروشگاه‌های بزرگ تهران در ویان دوخته و آماده می‌شود.
بیش از ۷۰ درصد اهالی در حدود ۳۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ مشغول به دوخت و دوز هستند و با خیاطی امرارمعاش می‌کنند
او اضافه می‌کند: خیاطی در ویان ریشه در ۵۰، ۶۰ سال گذشته دارد در آن سال‌ها آقای عبدالله صالحی و آقای کرمیان این حرفه را در تهران آموزش دیده‌اند و به روستا منتقل کردند به نحوی که تعداد زیادی از اهالی این هنر را آموختند و به نسل‌های بعدی انتقال دادند.
این خیاط چیره‌دست و قدیمی به اهمیت روستای ویان می‌پردازد و ادامه می‌دهد: در حال حاضر روستاهای اطراف ویان هم مشغول به دوزندگی شدند و از ویان کار می‌برند و درآمدی کسب می‌کنند امروز ویان در سراسر ایران به عنوان دیار خیاطان شناخته شده است.
او معتقد است با ایجاد خوشه صنعتی، ویان به روستای برند در کشور تبدیل می‌شود و در حوزه تولید حرف برای گفتن دارد چراکه خیاطان این روستا بسیار توانمند و هنرمند هستند و از پس دوخت همه نوع لباس اعم از مانتو و پالتو تا کت و دامن و ظریف‌دوز و ضخیم‌دوز برمی‌آیند.
به گفته این خیاط باسابقه ایجاد تولیدی پوشاک علاوه بر حمایت مسؤولان همت اهالی هم می‌طلبد، با تبدیل کارگاه‌های خیاطی روستا به تولیدی رزق و روزی بیشتر نصیب روستاییان می‌شود بنابراین دست در دست هم باید تلاش کرد تا ویان به یک روستای تولیدکننده بدل شود.
او یادآور می‌شود: با تبدیل کارگاه‌ها به تولیدی سود اصلی نصیب خیاطان خواهد شد ضمن اینکه البسه با قیمت ارزان‌تری به دست مصرف‌کننده می‌رسد، اگرچه ظرفیت ایجاد اشتغال این روستا با توجه به شغل خانوادگی به عنوان یک مزیت گام موثری در زمینه اشتغالزایی محسوب می‌شود.
حیدری در ادامه به ذکر خاطره‌ای می‌پردازد و می‌گوید: در میدان ونک تهران مشغول دوخت بودم که خانمی آمد و دنبال جنس ترکیه‌ای بود با اینکه اجناسی که ما تولید کرده بودیم به مراتب با کیفیت‌تر از برند مدنظر مشتری بود، به من برخورد، راستش برایم سنگین تمام شد، با خود فکر کردم کجای کار اشکال دارد که مشتری دنبال کار ترکیه‌ای است؟
بنابراین به مشتری گفتم خانم برشکار، چرخ‌کار و اتوکار این جنس همه ترک (اهل روستای ویان) هستند و خیلی بیشتر از اینها می‌توانند اجناس با کیفیت تولید کنند اما شما چرا دنبال جنس ترکیه‌ای می‌گردید؟ از آن روز به بعد این خانم مشتری پرو پا قرص ما شد.
او اضافه می‌کند: خیاطان ویان این توانایی را دارند که جنس برند تولید و به اقصی نقاط دنیا صادر کنند همان طور که سالهاست اجناس تولیدی این روستا در بهترین فروشگاه‌های تهران به فروش می‌رسد که جزو افتخارات ویان است.
چشم امید جوانان به تولید
احمد امین‌فر، کارشناسی عمران است و بعد از پایان دوران تحصیل همچون دیگر اهالی ویان شغل خیاطی را برگزیده و در کنار پدر و اعضای خانواده‌اش کار می‌کند. او پای میز چرخ و اتو قد کشیده و خیاطی را از کودکی آموخته است.
این خیاط جوان می‌گوید: به دلیل خشکسالی و نبود آب کافی در این منطقه اهالی روستا به شغل خیاطی روی آوردند و این حرفه در رگ و پی اهالی جریان دارد به طوری که اغلب فرزندان هم راه پدران خود را در پیش گرفتند و امروز اکثر اهالی مشغول این حرفه هستند.
به گفته او روستای ویان با وجود حدود ۲ هزار خیاط ظرفیت بزرگی برای پیشرفت دارد چراکه اهالی ویان در بحبوحه بیکاری و مشکل اشتغال در کشور شغل ایجاد کردند و مشغول به کار هستند.
روستای ویان با وجود حدود ۲ هزار خیاط ظرفیت بزرگی برای پیشرفت دارد چراکه اهالی ویان در بحبوحه بیکاری و مشکل اشتغال در کشور، شغل ایجاد کردند و مشغول به کار هستند
این خیاط جوان پیشرفت ویان را در گرو حمایت و اطلاع رسانی می‌داند و متذکر می‌شود: با نظر گرفتن ظرفیت‌ها، نیروی کار و موقعیت خوب جغرافیایی، ویان می‌تواند قطب تولید پوشاک در کشور باشد.
او ادامه می‌دهد: اگر بسترسازی مناسب صورت گیرد و کارگاه‌های این منطقه متحول شوند و تولیدی‌های بزرگ پا بگیرند با سرمایه‌گذاری نه چندان زیاد می‌توان هزاران شغل جدید ایجاد کرد.
امین‌فر «لالجین» شهر جهان سفالی را الگوی مناسبی برای ویان می‌داند و می‌افزاید: روستای ویان همچون لالجین می‌تواند به یک مرکز تولیدی و اقتصادی مطرح در سطح کشور تبدیل شود تا جایی که گوی رقابت از تولیدکنندگان دنیا را برباید و در مسیر صادرات گام بردارد.
او به مشکل بیمه به عنوان یکی از اساسی‌ترین چالش‌های خیاطان ویان اشاره می‌کند و می‌گوید: مشکلاتی همچون نبود اتحادیه خیاطان در ویان، نداشتن بیمه، نبود خوشه صنعتی از مشکلات متعدد ما به شمار می‌رود که با حمایت و توجه مسؤولان این مشکلات رفع می‌شوند.
این خیاط پرتلاش با تأکید بر اینکه همت و انگیزه لازم از سوی مسؤولان برای ثبت خوشه صنعتی ویان در بین نبود بیان می‌کند: طبق گفته مسؤولان یکی از شرایط تشکیل خوشه صنعتی دریافت مجوزهای مربوطه است که حداقل نیمی از کارگاه‌های فعال باید این مجوزها را دریافت کنند اگرچه با رایزنی ادارات ذیربط می‌شد مراحل کسب جواز و حتی دوره‌های آموزشی تخصصی را تسهیل کرد و موانع پیشرفت را از سر راه برداشت.
او سخنانش را با ذکر ظرفیت استثنایی ویان پایان می‌دهد و درخواست خود را مطرح می‌کند: از تولیدکنندگان برای سرمایه‌گذاری در ویان دعوت می‌کنم و از اهالی روستا هم می‌خواهم با کمک یکدیگر و دست در دست هم ویان را به جایگاه اصلی خود برسانیم.
بی‌مهری مسؤولان به توسعه «ویان»
مرتضی بهرامی از دیگر خیاطان و کارگاه‌داران روستای ویان است که بعد از پایان تحصیلات به این حرفه روی آورده، او یکی از مهمترین دلایل گسترش خیاطی بین اهالی روستا را نبود آب کافی برای کشاورزی می‌داند و می‌گوید: تغییر اقلیم، نیروگاه شهید مفتح که باعث از بین رفتن منابع آبی زیرزمینی شده و سدسازی که در بالادست اتفاق افتاده از دلایل نبود آب کافی در این منطقه است.
این خیاط ماهر به پیشینه دیرین خیاطی در ویان اشاره می‌کند و می‌افزاید: خیاطی و تولیدات پوشاک جزو ۱۰ شغل برتر در دنیا محسوب می‌شود اما در کشور ما آنچنان که باید و شاید به این حوزه اهمیت داده نشده است.
او در ادامه متذکر می‌شود: خیاطان در ویان اغلب مزدی‌دوز هستند و شاید ۱۰ کارگاه خودشان به تولید بپردازند، اگر حمایت لازم مسؤولان متوجه روستا ویان بود تا این اندازه عقب نمی‌ماندیم، روستای کردآباد پس از اینکه به خوشه صنعتی تبدیل شد در کار خودش پیشرفت کرد.
بهرامی ادامه می‌دهد: اهالی منطقه ویان هم انتظار دارند با توجه به قدمت خیاطی در این روستا مسؤولان خوشه صنعتی ویان را تشکیل دهند تا پله‌های ترقی را طی کنیم و زحمات چندین ساله روستاییان در این حرفه حفظ شود.
اهالی منطقه ویان انتظار دارند با توجه به قدمت خیاطی در این روستا مسؤولان خوشه صنعتی ویان را تشکیل دهند
وی با بیان اینکه مسؤولان در حق ویان کم لطفی کردند چراکه به سادگی می‌توانستند این روستا را خوشه صنعتی اعلام کنند و خیاطان از فواید آن برخوردار شوند خاطرنشان می‌کند: خیاطی از شغل‌هایی است که مظلوم واقع شده چون امروز تجهیزات مورد نیاز ما ۶ تا ۱۰ برابر افزایش قیمت داشته در حالی که اجرت‌ها نهایتا دو برابر اضافه شده است.
او به تاثیرگذاری خیاطان ویان در صنعت پوشاک کشور اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: اگر یک ماه اهالی روستا متحد شوند و دست از کار بکشند مطمئنا قیمت مانتو حداقل ۱۰ هزار تومان افزایش قیمت می‌یابد که نشان از اهمیت ویان در این حرفه دارد، اما ما به خاطر رونق تولید این کار را نخواهیم کرد.
این خیاط پرتلاش ویانی از ضوابط تعیین شده برای اجرت دوزندگی پوشاک یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: ۳۰ درصد قیمت البسه دستمزد دوزنده است اما متاسفانه این مبلغ رعایت نمی‌شود و کمترین سود از آن دوزندگان است در حالی که کار اصلی توسط خیاطان انجام می‌شود.
او کارگاه‌های خیاطی را زودبازده می‌داند و اضافه می‌کند: با یک دهم تسهیلات میلیاردی احداث کارخانه‌های بزرگ می‌توان در این بخش هزاران اشتغال ایجاد کرد و باب صادرات و ارزآوری به کشور را باز کرد.
قطب تولید آرزوی دست یافتنی اهالی «ویان»
تقی باقری‌مقدم، یکی دیگر از کارگاه‌داران و خیاطان روستای ویان با ابزار گله‌مندی از عدم حمایت مسؤولان می‌گوید: برای دریافت تسهیلات اشتغالزایی روستایی اقدامات لازم را انجام دادیم شرکت مشارکتی ثبت کردیم اما در نهایت تسهیلات پرداخت نشد، زمانی که مدیران تسهیلات را تایید می‌کنند بانک‌ها به دستور مدیران توجه نمی‌کنند بلکه سیستم بانکی بخشنامه‌های خاص خودش را دارد.
به گفته او مسؤولان فرمالیته به ویان آمدند و هیچ اقدامی برای رشد این منطقه صورت نگرفته است به نحوی که تسهیلات اشتغالزایی روستایی در اختیار خیاطان قرار نگرفت حتی بسیاری از فعالان دلسرد شدند و پیگیری نکردند در حالی که این روستا می‌تواند قطب تولید مانتو و پالتو در کشور باشد.
این خیاط چیره‌دست کمک مسؤولان را در حد حرف می‌داند و ادامه می‌دهد: دو سال از عمرمان را برای دریافت این تسهیلات هدر دادیم بارها رفت و آمد کردیم اما هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد.
او با بیان اینکه «سرمایه» لازمه تولیدات انبوه است تأکید می‌کند: ویان با توجه به خیاط‌های حرفه‌ای و کارکشته‌ای که دارد با تزریق سرمایه به تولیدات انبوه و جذب بازار جهانی می‌رسد و علاوه بر کشورهای خلیج فارس باب صادرات به کشوری چون روسیه باز خواهد شد.
ویان با توجه به خیاط‌های حرفه‌ای و کارکشته‌ای که دارد با تزریق سرمایه به تولیدات انبوه و جذب بازار جهانی می‌رسد
باقری‌مقدم متذکر می‌شود: ما آمادگی داریم با مسؤولان در حضور رسانه‌ها صحبت و به آنها یادآوری کنیم ویان تنها در انتظار توجه مختصر مدیران است تا گوشه چشمی به ما نظر کنند و دهکده تولید، عرضه و صادرات مانتو و پالتو تحقق یابد.
او بیان می‌کند: حرفه خیاطی در این روستا به روال سابق سنتی مانده در حالی که زمان آن رسیده این هنر در دیار خیاطان به حرفه صنعتی و سودآور بدل شود.
سولماز عنایتی