گذری بر لباس اقوام ایرانی در فلک‌الافلاک
جامه پوش: پنجمین جشنواره ملی فرهنگ اقوام در مجموعه تاریخی فرهنگی قلعه فلک‌الافلاک آغاز به کار کرد و تا 22 اردیبهشت میزبان جمعی از هنرمندان سراسر ایران در رشته‌های مختلف فرهنگی و هنری است.
آیین افتتاحیه پنجمین جشنواره ملی فرهنگ اقوام در قلعه فلک‌الافلاک شهر خرم آباد برگزار شد. در این رویداد، بخشی چشمگیر از صنایع دستی، هنرهای سنتی و سوغات استان‌های مختلف در معرض دید عموم قرار می‌گیرد و اجرای موسیقی سنتی و نواحی از جمله برنامه‌های مستمر در این جشنواره است.
علی‌اصغر شالبافیان معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در مراسم افتتاحیه پنجمین جشنواره ملی فرهنگ اقوام، همراهی ۳۰ استان کشور با این جشنواره را وجه تمایز آن نسبت به دیگر جشنواره‌ها دانست و از اقدامات و زحمات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان در برگزاری این جشنواره تقدیر کرد.
به گفته شالبافیان، جشنواره ملی فرهنگ اقوام، مؤلفه‌ای مثبت به‌منظور استمرار گردشگری داخلی بوده و تصریح کرده است اصلی‌ترین کارکرد این جشنواره علاوه بر دیگر آثار مثبت آن، توزیع زمانی و مکانی سفر در کشور است.
طی ادوار گذشته این جشنواره، محفل مناسبی به‌منظور نمایش هنر هنرمندان ایرانی در عرصه مد و لباس به‌ویژه با تمرکز بر لباس اقوام و دوخت‌های سنتی فراهم آورده است و به بهانه این رویداد، در ادامه مطلب مروری داریم بر ویژگی‌های لباس برخی از اقوام ایرانی:
لباس سنتی لری درنهایت زیبایی و سادگی نمادی از پوشش اصیل اسلامی است که امروز جز در برخی مناطق روستایی و عشایری شاید دیگر نتوان نشانی از آن یافت. لباس مردمان لرستان با رنگ‌های شاد و سرزنده و سادگی نمادی از پوشش اصیل ایرانی و پیشینه کهن و غنای فرهنگی این خطه از سرزمینمان است.
لباس سنتی استان فارس از زیباترین جاذبه‌های فرهنگی سراسر ایران است. یک نمونه از لباس‌های محلی و سنتی مردم استان فارس لباس عشایر است. پوشاک زنان عشایر بیشتر در رنگ‌های بسیار شاد و متنوع و الهام گرفته از طبیعت تهیه می‌شود و پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن، دامن (قر) است.
لباس‌های سنتی زنان کرمانج و ترکمن خراسان شمالی از لباس‌هایی اصیل ایرانی است که طرح و نگار نقش بسته بر آن، چشم‌ها را به میهمانی طبیعت می‌برد و هر نقش نمادی است که پیشینه‌ای دیرینه دارد. در سال‌های اخیر نقوش ترکمن و طرح‌های خاص این مناطق صنعتی شده است و میزان کارهای دست دوزی رو به کاهش است. نقوش و دوخت ترکمن‌ها الهام گرفته از طبیعت زیبا و خاص این منطقه است.
استان خراسان به دلیل وسعت بزرگی که دارد، همچنین به دلیل اختلاط اقوام مختلف ایران در این استان، تنوع بسیاری در پوشش و لباس محلی آن دیده می‌شود.
و اماپارچه‌های براق و پیراهن‌های بلند زنان قشمی هم ازجمله زیباترین لباس ایرانی را می‌سازد. البته ویژگی به‌شدت شاخص دیگری هم در لباس‌های زنان جنوبیِ منطقه قشم و بندرعباس وجود دارد و آن چیزی نیست جز نقاب‌هایی که صورتشان را می‌پوشاند.
لباس اهالی همدان از سرپوش گرفته تا کفش میان مردان و زنان چندان تفاوتی ندارد. بافت پارچه و کفش‌ها به‌خصوص گیوه پیش از ورود اجناس خارجی یا کارخانه‌ای آن در روستاها و آبادی‌های این استان متداول است.
در پوشش مردمان قزوین، کلاه نقشی اساسی دارد. این را می‌توان هنوز به چشم دید.
لباس‌های زیبای کردی را می‌توان در دسته بی‌نظیرترین البسه دنیا قرار داد. زنان در طراحی لباس‌هایشان از سکه‌ها و وسایل زینتی براق بهره می‌برند و سرپوش‌های شاد و زیبایی روی سر قرار می‌دهند. مردان هم لباس گشاد و منحصربفرد خود را با یک کمربند پهن تکمیل می‌کنند.
لباس سنتی ابیانه به خاطر ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد، ثبت ملی شده و بین زیباترین لباس‌های سنتی ایرانی قرار گرفته است. زنان این روستای تماشایی، هیچ‌وقت رنگ مشکی نمی‌پوشند و چارقدهای گل‌دار را از خودشان دور نمی‌کنند.
در جنوب کشور و استان خوزستان نیز به دلیل گرمای طاقت‌فرسای هوا پوششی متفاوت از دیگر مناطق به چشم می‌خورد. مردان خوزستانی لباسی بلند و غالباً سفیدرنگ که تا مچ پاها کشیده می‌شود را به نام «دشداشه» می‌پوشند.
مردان لر بختیاری پیراهنی به نام چوقا به تن می‌کنند که دست‌بافت زنان عشایر است که از پشم بز به دو رنگ سیاه‌وسفید تهیه می‌شود و خاصیت ضد باران دارد و گرما را در زمستان نگه می‌دارد و در تابستان رطوبت و خنکی را حفظ می‌کند. نقش‌های چوقا، ستون‌هایی کوتاه و بلند هستند و طرح این ستون‌ها را از ساختمان‌های دوره هخامنشی می‌دانند که در آن سیاهی‌ها رو به پایین و سرنگونی و سفیدی‌ها رو به بالا و سربلندی دارد. تن‌پوش زنان لر بختیاری پیراهنی است به نام جومه یا جوه این پیراهن معمولاً دو چاک در اطراف کمر دارد و تا پایین کمر می‌رسد و زیر آن دامن بسیار پرچینی به نام شولارقری می‌پوشند که برای تهیه آنگاه از 8 تا 10 متر پارچه استفاده می‌شود.
قوم بلوچ در جنوب شرقی سیستان و بلوچستان و در مرزهای پاکستان و افغانستان زندگی می‌کنند. لباس‌های سنتی این منطقه به همین ترتیب کمی شبیه به لباس‌های معمول کشورهای همسایه هستند. زنان همراه با شلوار و لباس‌های رنگارنگی که تا زانو هستند دیده می‌شوند. آن‌ها معمولاً دستبند طلا، گردنبند و زیورآلات دیگری دارند و شالی بلند می‌پوشیند که سر و شانه‌های خود را پوشش می‌دهد. لباس محلی مردان بلوچی شلوار بلند، پیراهن‌هایی شبیه به دشداشه و عمامه است.
لباس محلی مردم گیلان یکی از زیباترین لباس‌های محلی ایرانیان است که سرشار از رنگ و زیبایی است و بوی تاریخی چند هزارساله می‌دهد. پوشاک سنتی مازندران نیز مانند چادر، چاقچور، نیم ساق، روبند، نقاب، چارقد، شلیته و تنبان تقریباً از بین رفته و به‌جای آن پوشش‌های غیر منطبق با فرهنگ ایران جایگزین شده است. لباس‌های محلی مردانه با توجه به نوع کار، کشاورزی یا دامداری و فصول سال تنوع زیادی داشته است و رنگ‌بندی و طراحی آن نیز مختص مردان است.