کاهش قدرت خرید مردم و گرایش به کالای قاچاق
جامه پوش: ممنوعیت واردات پوشاک از سال ۱۳۹۷، نه‌تنها به حمایت از تولید داخلی منجر نشد، بلکه باعث رشد چشمگیر قاچاق شد. در حالی که بازار داخلی با پوشاک قاچاق ارزان و بی‌کیفیت اشباع شده، تولیدکنندگان ایرانی با چالش‌های متعددی از جمله هزینه‌های بالا، کمبود نقدینگی و نبود حمایت‌های دولتی مواجه‌اند. تداوم این شرایط می‌تواند منجر به تعطیلی گسترده واحدهای تولیدی و بیکاری هزاران نفر در این صنعت شود.
از ممنوعیت واردات تا انفجار قاچاق
در سال ۱۳۹۷، دولت با هدف حمایت از تولید داخلی، واردات رسمی پوشاک را ممنوع کرد. اما در عمل، این تصمیم منجر به گسترش قاچاق و ورود بی‌رویه اجناس بی‌کیفیت به کشور شد. اکنون بازار پوشاک عبدل‌آباد تحت سلطه اجناس بنگلادشی، بازار تهران در دست کالاهای چینی و شهرهای غربی مانند مهاباد و سقز به مرکز پوشاک استوک اروپایی تبدیل شده‌اند.
قاچاق، رقابتی نابرابر برای تولیدکننده داخلی
- ارزش بازار پوشاک ایران: ۹ میلیارد دلار
- سهم قاچاق: ۲.۵ تا ۳ میلیارد دلار
رقابت نابرابر: تولیدکنندگان داخلی با هزینه‌های بالایی مانند مالیات، بیمه و حقوق کارگران روبه‌رو هستند، در حالی که قاچاقچیان بدون این محدودیت‌ها اجناس خود را با قیمت پایین‌تر به فروش می‌رسانند.
افزایش بیکاری: ورود گسترده پوشاک قاچاق تهدیدی برای ۲ تا ۲.۵ میلیون نفر شاغل در این صنعت است و تعطیلی بنگاه‌های تولیدی را به همراه دارد.
استوک‌فروشی؛ پدیده‌ای که بازار را تخریب می‌کند
یکی از جدیدترین معضلات رشد بازار پوشاک استوک است که عمدتاً از مرزهای پاکستان، امارات و آذربایجان غربی وارد می‌شود. این پوشاک با یک‌دهم قیمت واقعی خریداری شده و بدون هیچ‌گونه نظارت به فروش می‌رسد. در حالی که در بسیاری از کشورها فروش پوشاک استوک محدود است، در ایران این اجناس حتی از برندهای داخلی هم پرفروش‌تر شده‌اند.
کاهش قدرت خرید مردم و گرایش به کالای قاچاق
- در سال ۱۴۰۰، خانوارهای ایرانی ۳.۸ میلیون تومان برای پوشاک هزینه کردند که ۷ درصد سبد خانوار را تشکیل می‌داد.
- در سال ۱۴۰۱، این رقم به ۴.۷ میلیون تومان کاهش یافت، اما سهم آن در سبد خانوار به ۵ درصد رسید.
- نتیجه: با کاهش قدرت خرید، مردم به دنبال اجناس ارزان‌تر می‌روند که عمدتاً پوشاک قاچاق است.
راهکارها؛ آیا می‌توان جلوی قاچاق را گرفت؟
- اصلاح سیاست‌های تجاری: به جای ممنوعیت کامل واردات، می‌توان تعرفه‌های مدیریت‌شده برای کالاهای وارداتی در نظر گرفت تا هم نیاز بازار تأمین شود و هم قاچاق کاهش یابد.
- نظارت مؤثر بر نقاط ورودی: بستن حفره‌های ورود غیرقانونی کالا و نظارت دقیق بر مناطق آزاد و گمرکات کشور ضروری است.
حمایت از تولید داخلی: کاهش مالیات، تسهیل تأمین مواد اولیه و ارائه تسهیلات مالی به تولیدکنندگان می‌تواند رقابت را برای آن‌ها ممکن سازد. - مبارزه با توزیع پوشاک قاچاق: برخورد قاطع با عرضه‌کنندگان پوشاک قاچاق، به‌ویژه در سطح بازار و فروشگاه‌های آنلاین، ضروری است.
قاچاق پوشاک، نتیجه سیاست‌های ناکارآمد تجاری و ضعف نظارت بر ورود غیرقانونی کالاهاست. در صورت عدم اصلاح قوانین و نبود حمایت‌های جدی از تولیدکنندگان داخلی، این صنعت در آینده‌ای نه‌چندان دور با بحران بیکاری گسترده و تعطیلی واحدهای تولیدی روبه‌رو خواهد شد.