چگونه لباس ها را با استفاده از چرخ رنگ هماهنگ کنیم

جامه پوش: برای کسانی که نمی دانند جهت ترکیب و ست کردن لباسهایشان باید از چه جایی شروع کنند؛ چرخه رنگ (Color Wheel) بهترین پیشنهاد است.

هر لباس عالی به یک طیف رنگی عالی نیاز دارد. به همین دلیل اگر فکر می کنید می توانید در بخش رنگ نقش سازنده ای داشته باشید؛ نخستین مهارتی که باید یاد بگیرید، مهارت ست کردن یا جفت کردن رنگ ها با همدیگر است. جالب است بدانید بخش بزرگی از اصولی که باعث می شود یک جفت رنگ بهتر از دیگری باشد؛ تنها به چند روش ساده و چند قانون اولیه زیبایی شناختی مربوط است و اینها تنها چیزهایی است که باید یاد بگیرید. اینجاست که تئوری رنگ وارد می شود. در واقع تئوری رنگ دربرگیرنده تعاریف، مفاهیم و کاربردهای طراحی مختلف است؛ اما شما تنها کاری که باید انجام دهید این است که هر چه بیشتر در زمینه ست کردن رنگ ها ماهر شوید. در حقیقت تنها باید بر روی دو ایده اصلی این تئوری تمرکز کنید:

•  چرخه رنگ: برای شناخت سه ویژگی اصلی رنگ ها و کمک به شما در شناسایی تفاوت ها و شباهت های بین آنها.
•  هارمونی رنگ: یعنی مطالعه نحوه جفت کردن دو یا چند رنگ براساس چند فرمول مختلف.

ما در این مطلب قصد داریم به صورت مختصر هر دوی این موارد را به شما معرفی کنیم؛ در ضمن مثال های مختلفی را در مورد نحوه استفاده از ۳ فرمول یا قانون رنگ (تک رنگ، مکمل و مشابه) برای ست کردن لباس ها براساس رنگ ذکر می کنیم. با این حال در این مطلب لازم نیست مانند سایر مفاهیم و روش ها از قوانین تئوری رنگ برای ساخت ترکیبات رنگی منحصر به فرد در لباس های خود استفاده کنید. کافی است تئوری رنگ را به عنوان یک نقطه شروع برای جمع آوری ایده های مختلف و تازه در مورد ترکیبات رنگی و تغییر ظاهر فعلی خود به کار ببرید. در واقع قرار نیست تمام چیزهایی که در اینجا ذکر می کنیم را مو به مو پیاده نمایید.

همچنین فراموش نکنید که در این مطلب قصد داریم درباره ترکیب رنگ در لباس های تکی صحبت کنیم. هر چند می توان از تئوری رنگ برای برنامه ریزی طیف رنگی کمد لباس خود نیز استفاده کرد؛ اما از آنجاییکه پارامترهای یک کمد لباس کاملاً با یک لباس تکی متفاوت هستند، لذا در مطالب دیگری به این موضوع خواهیم پرداخت.

چرخه رنگ چیست؟

چرخه رنگ یک نمودار دایره ای است که روابط بین رنگ های مختلف را نشان می دهد. اسحاق نیوتن اولین چرخه رنگ را در کتاب اپتیکس (Opticks) در سال 1704 ایجاد کرد. چرخه رنگ نیوتن یک نمودار رنگی نامتقارن بود که شامل هفت رنگ قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش است. یوهان ولفگانگ فون گوته (Johann Wolfgang von Goethe) در سال 1810 یک چرخه رنگ متقارن با تنها 6 رنگ ساخت (رنگ نیلی را حذف کرد)؛ چیزیکه وی ایجاد نمود، شبیه به چرخه رنگی است که ما امروزه استفاده می کنیم. هنرمندان و طراحان از چرخه رنگ برای ایجاد طرح های رنگی استفاده می کنند و با استفاده از آنها، جلوه های هنری دلخواهشان را به وجود می آورند.

برای ساخت جفت های رنگی منحصر به فرد باید بتوانید ویژگی های اصلی هر سایه رنگ مجزا را به درستی ارزیابی نمایید. این که تنها به این نتیجه برسید که پیراهن شما به رنگ «آبی» یا «آبی تیره» است، کافی نیست. یک پیراهن آبی ممکن است با سایه رنگ زرد پاستلی، شگفت انگیز یا حتی افتضاح به نظر بیاید. چنین چیزی بستگی به این دارد که پیراهن شما آبی ارغوانی مات، آبی کاربنی پر رنگ یا نیلی فوق العاده سیر باشد. وقتی صحبت از رنگ می شود؛ همه چیز به این تفاوت های ظریف ارتباط پیدا می کند. ساده ترین راه برای شناخت این تفاوت ها این است که کمی وقت خود را صرف آشنایی با چرخه رنگ و سه ویژگی ملموس هر رنگ، یعنی فام، اشباع و روشنایی بکنید.

فام (ته رنگ)

فام یک رنگ به نقطه دقیق آن در چرخه رنگ ۳۶۰ درجه اشاره دارد که یک نمایش منطقی از کل طیف رنگی است؛ به عبارت دیگر شامل تمام سایه رنگ هایی است که می توان با ترکیب سه رنگ اصلی به وجود آورد.

اشباع

اشباع یک رنگ نشان دهنده میزان سیری آن رنگ در مقایسه با طیف سیاه و سفید (کاملاً عدم وجود ته رنگ) است. در سطح اشباع ۰% هر رنگی خاکستری (یا سفید یا سیاه، بسته به سطح روشنایی رنگ) به نظر می آید. در سطح اشباع ۱۰۰%، یک رنگ به غایت درخشانی و سیری فام خود می رسد.

روشنایی

به روشنی نسبی یک رنگ از سیاه (۰% روشنایی) تا سفید (۱۰۰% روشنایی) اشاره دارد.

تمرین توصیف رنگ ها با ذکر جزئیات آنها: تاثیر متقابل این سه ویژگی همان چیزی است که به رنگ، یک تن رنگی منحصر به فرد می بخشد. تنها یک تغییر در هر یک از این سه عامل باعث ایجاد تغییرات زیادی می شود و ممکن است یک رنگ بسیار خوب را به یک رنگ بسیار بد تبدیل کند. قبل از اینکه به ادامه مطلب بپردازیم؛ مطمئن شوید که کاملاً با تاثیر متقابل هر یک از این ویژگی ها بر سایرین آشنا شده اید. می توانید رنگ لباس ها خود یا اشیاء دم دست تان را توصیف کنید. البته منظورمان این نیست که کد HEX هر رنگی که می بینید را پیدا کنید؛ به عنوان مثال کافی است رنگ دامن تان را اینگونه توصیف کنید: «قرمز با تناژ گرم مایل به نارنجی با درجه اشباع متوسط و سطح روشنایی بالا». نکته مهم دیگر، پیدا کردن تفاوت های دو رنگ مشابه است. به عنوان مثال اگر دو لباس سبز دارید، سعی کنید ببینید این لباس ها در هر کدام از سه ویژگی بالا تا چه اندازه با هم تفاوت دارند و این تفاوت تا چه حد است؛ به عنوان مثال «رنگ سبز یکی از لباس ها ممکن است کمتر اشباع باشد و رنگ زرد بیشتری را در خود داشته باشد».

رنگ های اولیه، ثانویه و ثالث چیستند؟

چرخه رنگ توسط سه رنگ اصلی که یک طرح رنگی سه گانه را تشکیل می دهند، تثبیت می شود. این سه رنگ در مدل سنتی رنگ RYB، رنگ های اصلی قرمز، زرد و آبی هستند. با ترکیب رنگ های اصلی، رنگ های ثانویه سبز، نارنجی و بنفش به وجود می آیند. ترکیب یک رنگ اصلی با یک رنگ ثانویه، منجر به تشکیل یک رنگ ثالث می شود: سرخابی (قرمز – بنفش)، قرمز چینی یا ورمیلیون (قرمز – نارنجی)، کهربایی (زرد – نارنجی)، سبز چمنی (زرد – سبز)، سبزآبی (آبی – سبز) و یاسی (آبی – بنفش).

تئوری رنگ چیست؟

تئوری رنگ شامل مجموعه ای از دستورالعمل ها برای ترکیب، مخلوط و دستکاری رنگ هاست. تئوری رنگ شامل ایده های زیر است:

۱- هارمونی رنگ

جفت های رنگی را توصیف می کند که از نظر بصری خوشایند هستند و حس نظم بصری را ایجاد می کنند. طرح های رنگی مبتنی بر رنگ های مکمل و مشابه، معمولاً دارای هارمونی هستند. اما از آنجاییکه پاسخ انسان ها به رنگ ها به ترجیحات شخصی آنها و تجربیات زندگی‌شان بستگی دارد؛ لذا هیچ رنگ درستی برای دستیابی به هارمونی به معنای واقعی کلمه در عرصه جهانی وجود ندارد.

۲- دمای رنگ

به تجزیه رنگ ها به رنگ های گرم (مرتبط با نور خورشید و نور روز) و رنگ های سرد (مرتبط با نور ابر) اشاره دارد. با آزمایش ترکیب رنگ های گرم و سرد می توانید رنگ ها را برای رسیدن به یک جلوه خاص با هم مخلوط نمایید.

۳- زمینه رنگ

به نظر می آید رنگ ها در زمینه های مختلف، رفتارهای متفاوتی از خود نشان می دهند. به عنوان مثال رنگ نارنجی زنگ زده، زمانیکه در کنار رنگ زرد روشن قرار بگیرد، مات و ملایم به نظر می آید؛ اما هنگامیکه با رنگ بنفش تیره جفت می شود، رنگ نارنجی روشن تر به نظر می رسد.

سه فرمول برای جفت کردن رنگ ها

خب حالا که با اصول اولیه آشنا شدید می توانیم به بخش هیجان انگیز ترکیب رنگ های تکی در پالت ها بپردازیم. یک روش عالی برای ماهر شدن در جفت کردن رنگ ها، بازی با چند فرمول (یا قوانین رنگ) برای دستیابی به طیف های رنگی هماهنگ است که از دیدگاه نظریه پردازان رنگ به جذابیت جهانی معروف است. ما در اینجا قرار است در مورد قانون رنگ های تک رنگ، مکمل و مشابه صحبت کنیم. اما در ابتدا بیایید به این بپردازیم که این فرمول ها چه چیز مشترکی دارند؛ در این صورت می توانیم با استفاده از آن و بدون نیاز به فرمول، پالت ها (طیف های) رنگی منحصر به فردی برای خود بسازیم.

جفت های رنگی عالی

وجه مشترک تمام قوانین رنگ به شما کمک می کند تا طیفی بسازید که در عین حالیکه مملوء از کنتراست است، در کل بسیار منسجم باشد. کنتراست (Contrast) عاملی است که به یک پالت یا طیف رنگی، جذابیت بصری می بخشد و آن را بسیار جالب می کند. انسجام (Cohesion) یک طیف رنگی باعث می شود تا این طیف یا پالت به جای اینکه شبیه یک ترکیب تصادفی به نظر بیاید، شبیه یک «تم» از سایه رنگ ها باشد؛ در ضمن از تقابل رنگ های طیف نیز جلوگیری می کند. کنتراست و انسجام هر دو از طریق تغییر فام، اشباع و روشنایی هر رنگ مجزا در پالت به دست می آیند. اما چگونه می توان پالت رنگی ساخت که هم متضاد و هم منسجم باشد؟

در ابتدا باید رنگ هایی را انتخاب کنید که در ۲ (و گاهی تنها یک) ویژگی رنگی با هم تفاوت دارند؛ این ویژگی ممکن است فام، اشباع یا روشنایی باشد. یکی از ویژگی ها باید تقریباً همیشه برای همه رنگ های پالت ثابت فرض گردد. نگهداشتن یکی از ویژگی های رنگی پالت به صورت ثابت، یک نکته کلیدی و بسیار مهم است؛ زیرا این کار صرفنظر از اینکه رنگ های پالت تا چه اندازه پر رنگ یا متضاد باشند، باعث می شود تا کل طیف رنگی منسجم به نظر بیاید. در واقع ترکیب کنتراست (تضاد) + انسجام تنها چیزی است که در همه قوانین رنگ مشترک است و مهمترین مسئله ای است که در هنگام ساخت طیف های رنگی از همان ابتدا باید مدنظر قرار دهید.

به عنوان مثال پالت رنگی زیر از هیچ یک از سه قانون رنگی که بعداً با جزئیات بیشتر به آنها خواهیم پرداخت، پیروی نمی کند. این پالت تنها ترکیبی از چهار رنگ نسبتاً گرم بهاری است. تفاوت بین این دو نسخه در سایه رنگ دوم است؛ زیرا دقیقاً فام مشابهی از هر دو طرف دارد ولی کمتر اشباع شده و در سمت راست روشن تر به نظر می آید. هر چند در سمت راست همان سایه رنگ دیده می شود؛ اما مناسب به نظر نمی رسد و کامل نیست. سایه رنگ سمت راست از نظر روشنایی و اشباع با سایر رنگ های پالت مطابقت دارد و فقط به دلیل یک حرکت کوچک در طول چرخه رنگ، کل پالت بسیار منسجم تر به نظر می رسد.

رنگ های خنثی

رنگ های سیاه، سفید و تمام سایه رنگ های خاکستری، از نظر فنی رنگ نیستند؛ زیرا ته رنگ ندارند و در نتیجه فاقد سطح اشباع هستند. این بدان معنی است که شما می توانید این رنگ ها را با هر طیف رنگی دیگری ست کنید؛ بدون اینکه انسجام رنگی آنها از بین برود. در این حالت تنها طیف هایی که رنگ های آنها همگی سطح روشنایی یکسانی دارند (و تنها از نظر فام یا درجه اشباع با هم متفاوت هستند) در این زمینه مستثنی هستند. سایه رنگ های خاکستری نیز سطح روشنایی دارند؛ بنابراین باید رنگی را انتخاب کنید که با روشنایی بقیه رنگ های پالت شما مطابقت داشته باشد.

در مرحله بعد قصد داریم در قالب چند مثال، نحوه ست کردن لباس ها را با استفاده از سه قانون رنگی رایج (تک رنگ، مکمل و مشابه) تمرین کنیم.

پالت های تک رنگ

رنگ های یک پالت تک رنگ، همگی یک فام مشترک دارند؛ اما از نظر سطح روشنایی و اشباع با هم متفاوت هستند. شاید در ابتدا استفاده از تنها یک فام کمی محدود کننده به نظر بیاید؛ اما بعدها از اینکه می توان چه رنگ های مختلفی را تنها با تغییر درجه اشباع و روشنایی رنگ پدید آورد، تعجب می کنید. به عنوان مثال فام نعنائی پالت عکس بالا (RGB: 0، 225، 216 در روشن ترین و اشباع ترین حالت خود) نه تنها می تواند به رنگ های فیروزه ای روشن و نعنائی کمرنگ تبدیل شود؛ بلکه حتی می تواند به یک رنگ سبز لوحی مات یا خاکستری تقریباً خنثی نیز تبدیل گردد. 4 نمونه لباس زیر را بررسی کنید؛ به نظر نمی آید آنها یکنواخت و خسته کننده باشند. هنگام طراحی یک دست لباس تک رنگ اگر به دنبال تنوع بیشتر یا چیزی برای متعادل تر کردن رنگ های پررنگ تر هستید؛ می توانید سایه های تک رنگ خود را با رنگ های خاکستری، سیاه و سفید ست کنید.

پالت های رنگی مکمل

پالت های رنگی مکمل براساس دو فام متفاوت و مکمل (که در چرخه رنگ تقریباً روبروی یکدیگر قرار می گیرند) ساخته می شوند. برای تنوع بیشتر می توان سطح روشنایی یا اشباع سایه رنگ هایی که دارای یک فام هستند را تغییر داد. قانون مکمل رنگ از یک جهت با قوانین دیگر فرق دارد؛ زیرا در اینجا لازم نیست یک خاصیت ثابت رنگ (یعنی فام) در همه رنگ های پالت یکسان باشد و فقط باید بین دو گروه از فام ها قرار بگیرد. از این نظر یک پالت مکمل، اساساً مانند دو پالت تک رنگ کوچک به نظر می آید؛ به عبارتی شامل دو برابر سطح اشباع و روشنایی متفاوت از یک فام است.

یک جایگزین مناسب برای فرمول مکمل، قانون رنگ سه گانه است که شامل جفت کردن سه رنگ متضاد (مانند رنگ های زرد، آبی و قرمز) به جای دو رنگ است. معمولاً ترکیب سه رنگ متضاد در لباس های زیادی دیده می شود؛ اما خیلی زیبا نیست.

پالت های رنگی مشابه

پالت های رنگی مشابه از فام های متفاوت، اما همسایه تشکیل می شوند. ویژگی ثابت این پالت ها، سطح اشباع یا سطح روشنایی و یا هر دو است. در مورد پالت های مشابهی که رنگ های آنها فاصله چندانی از هم ندارند؛ می توان رنگ ها را در یک سطح روشنایی یا اشباع حفظ کرد و یک یا دو رنگ «پرت» را به ترکیب آنها اضافه نمود (مانند رنگ زرد روشن در تصویر سمت راست زیر یا آبی سیر در تصویر سمت چپ). از طرف دیگر اگر می خواهید یک پالت رنگی مشابه را براساس فام های نسبتاً پر رنگ بسازید و هیچگونه رنگ خنثی برای ایجاد تعادل به آن اضافه نکنید، و اگر همه رنگ ها تقریباً سطح اشباع یا روشنایی مشترکی داشته باشند؛ پالت شما بسیار منسجم تر به نظر می آید (مانند پالت بالا یا لباس پایین در سمت راست).

چگونه با استفاده از چرخه رنگ می توان لباس ها را ست نمود؟

از تئوری رنگ های پایه برای ترکیب و ست کردن لباس های کمد خود با هم استفاده نمایید.

۱- با رنگ های مشابه شروع کنید

رنگ های مشابه در چرخه رنگ در کنار هم قرار می گیرند و یک فام مشترک دارند. وقتی رنگ های جدید را به کمد لباس خود اضافه می کنید؛ رنگی را می یابید که به شما احساس امنیت می دهد (مثل آبی روشن). آبی در چرخه رنگ، بین رنگ های سبز دودی و آبی بنفش قرار می گیرد. اگر شما با رنگ آبی روشن احساس راحتی می کنید؛ رنگ های سبز دودی یا بنفش آبی برای ایجاد یک ترکیب دو رنگی ظریف مناسب هستند.

۲- پذیرای رنگ های مکمل باشید

رنگ های مکمل در چرخه رنگ مقابل یکدیگر قرار می گیرند و می توانند تضاد رنگی قدرتمند و زیبایی را به وجود بیاورند؛ کافی است به رنگ های بنفش مایل به قرمز و سبز مایل به زرد یا قرمز مایل به زرشکی و سبز زیتونی در کنار هم فکر کنید. وقتی انتخاب های رنگی جسورانه ای داشته باشید؛ هر دو رنگ برجسته شده و به چشم می آیند.

۳- از اکسسوری هایی استفاده کنید که رنگ آنها با هم همخوانی ندارد

اگر به دنبال یک ظاهر کاملاً تک رنگ نیستید؛ نیازی نیست نگران ست کردن کمربندتان با کفش و کیف دستی تان باشید. اکسسوری های کوچک تر بهترین وسیله برای آزمایش رنگ های روشن هستند.

۴- رنگ های روشن را با هم ترکیب نمایید

رنگ های خنثی پایه ای بسیار مناسب برای کار با رنگ های روشن تر هستند؛ اما می توانند با هم نیز ترکیب شوند. ترکیب رنگ فقط مختص رنگ های تند نیست؛ زیرا رنگ های خنثی مانند قهوه ای، مشکی، سرمه ای و سفید تقریباً همیشه به خوبی با هم جفت می شوند. پس از پوشیدن شلوار مشکی با کفش های قهوه ای نترسید.

۵- جین را به عنوان یک رنگ خنثی بپوشید

جین را همیشه به عنوان یک رنگ خنثی در نظر بگیرید؛ این بدان معنی است که اغلب می توانید لباس های جین را با هر رنگ دیگری (از جمله آبی) ترکیب کنید که به احتمال زیاد عالی به نظر می آیند. در ضمن می توانید لباس های جین ‌تان را نیز با هم ترکیب کنید. ساده ترین راه برای انجام این کار استفاده از سایه رنگ های مختلف جین است؛ آنها در عین شبیه بودن آنقدر متفاوت هستند که ظاهر شما زیاد هماهنگ به نظر نیاید. سعی کنید شلوار جین نه چندان تیره و روشن خود را با یک پیراهن جین روشن ست کنید؛ در ضمن می توانید ترکیب شلوار جین تیره با یک کاپشن نه چندان تیره و روشن را نیز امتحان نمایید.

۶- کمد لباس خود را براساس چرخه رنگ مرتب کنید

با مرتب کردن کمد لباس خود براساس رنگ می توانید روند انتخاب لباس را ساده تر کنید. هماهنگی رنگی باعث می شود تا شما راحت تر بتوانید آنچه که به دنبال آن هستید را بیابید. همچنین به شما کمک می کند تا ترکیب های رنگی جدیدی خلق نمایید. لباسی که می خواهید بپوشید را بردارید و آن را در کنار سایر لباس های کمد لباستان بگذارید؛ در این صورت به راحتی می توانید متوجه شوید که کدام خانواده رنگی، بیشتر با رنگ اصلی لباس شما متناسب است.

پس اگر به دنبال ظاهری خاص و متمایز هستید؛ از امتحان و ترکیب رنگ ها واهمه ای نداشته باشید. قطعاً با کمک چرخه رنگ و امتحان ترکیبات جدید، به ظاهر منحصر به فردی که به دنبال آن هستید دست پیدا خواهید کرد.