پوشش خاص همدانی‌ها برای آئین سقایی تاسوعا و عاشورا
جامه پوش: آئین های محرم، یکی از بخش های مهم و تفکیک ناپذیر عزاداری اباعبدالله الحسین علیه السلام و یاران با وفایش است. در هر یک از انواع عزاداری ک با توجه به فرهنگ های مختلف شکل گرفته و قوام یافته است، نوع پوشش اگرچه در ظاهر یکسان و مشکی است اما در اجزا بسیار متنوع است. اگر کسی این اجزا را به خوبی بشناسد درخواهد یافت که بخشی از آئین های عزاداری را نوع لباس و پوشاک تشکیل می دهد.
شاید به همین دلیل هم باشد که فقط در یکی از هیات های مطرح تهران که ریشه در همدان دارد برای پوشش آئین سقایی، 70 قلم پوشش و تزئینات استفاده می شد.هر چند رفته رفته این بخش ساده تر و کم اقلام تر شده است اما همچنان پیرو سبک خاصی است که در آئین نامه سقایی هیات ها آمده است.
حسینیه همدانی های تهران را بسیاری می شناسند. برخی به دلیل واعظ مشهورش یعنی شیخ حسین انصاریان و برخی به دلیل آئین سقایی آن. آئین سقایی آنطور که در کتابی آمده است از سال 1290 و بنا بر اعتقاد نویسنده دیگری از اواسط دهه 1270 شمسی شکل گرفته است.
سقایی چیست و چطور برگزار می شود؟
این حسینیه که در خیابان ری و بالا‌تر از پل ری قرار دارد، مراسم آیینی خاصی برای روز‌های تاسوعا و عاشورا دارد. روز تاسوعا که از راه می‌رسد، مردان این هیئت لباس سقایی می‌پوشند و راهی هیئت عزاداری‌ای در نزدیکی چهارراه سیروس می‌شوند؛ (هیات عباسیه همدانی‌ها).
از آنجا که این دو هیات از یک قوم و طایفه هستند و می‌خواهند در عزاداری‌ها همراه هم باشند، این رسم از قدیم در بین آنها رایج بوده است. در این مراسم ویژه، سقایان در حسینیه درحالی‌که ذکر سقایی گرفته‌اند چندبار دور می‌زنند و در پایان، مداح (عباسیه) به رسم آنکه سقای مهمان است تنها چند بیتی نوحه می‌خواند و مراسم به پایان می‌رسد.
آداب پوشش آئین سقایی
در هيات سقا‌هاي همدان مردان با خلوص نيت و فروتني لباس‌هاي سياه و گل اندود بر تن مي كنند و در حالي كه پا برهنه هستند با خواندن ذكر مصيبت خيابان‌هاي همدان را طي مي‌كنند.
مريدان امام حسين (ع) در روز‌هاي تاسوعا و عاشورا در بين عزاداران حركت كرده و گلاب و آب را به ياد لبان تشنه و شهداي دشت كربلا در بين عزاداران توزيع مي كنند، بسياري از مردم براي گرفتن حاجت و يا اداي نذر هر سال به مراسم اين سقاها مي‌آيند.
سقايان از معدود دسته هاي عزادار هستند كه هنوز لباس آييني به تن مي‌كنند و به گفته يكي از پيران سقا لباس سقايي در اصل 75 قلم بوده كه با گذشت زمان اقلامي از آن حذف شده و امروز رخت سقايي اقلام خاصي را در برمي گيرد.
و اما لباس سقاها پيراهن بلندي كه تا زير زانو مي‌آيد كه دست و پا گير نبوده و كار برداشتن آب و حمل كردن مَشك به آساني انجام شود و سرپوش كه براي مردان جوان لچك است و براي پيران دستاري كوچك به قدر چهار يا پنج دور كه به سر مي‌پيچد و شالي بلند كه بر گردن مي‌آويزند.
سقاها در روز عاشورا سر و روي و سينه و دوش خود را از گلي كه متبرك به خاك كربلا است گل مال مي كنند.
پيش از پوشيدن رخت سقاها ، در اين هيات شوري برپاست به طوري كه افراد پيري كه زودتر لباس پوشيده اند ديگران را ياري مي‌دهند تا رخت را به آداب بپوشند، زيرا پوشيدن اين رخت آدابي خاص دارد.
براي پوشيدن رخت عزا ابتدا وضو مي‌گيرند، بسم الله مي‌گويند، صلواتي مي‌فرستند و سپس پيراهن مي‌پوشند، لچك مي‌بندند و شال را چند دور بر گردن مي‌پيچند.
سقايان اهل سينه و زنجير زدن نيستند و از آن دوري مي كنند، تنها چند پرچم بزرگ در جلوي دسته عزاداري برمي گيرند چراكه بزرگان سقا علامت كشي را قبيح مي‌دانند و براي آن كراهت قائل هستند.
پيران و بزرگان سقا كشكول بر دست و آنان كه جوان ترهستند جامي برنجي و يا مسي به دست مي‌گيرند، در روز عاشورا كاسه ها و كشكول ها پر از سيب‌هاي سرخ مي‌شود و اين سيب‌ها نذر كساني است كه به مراد خود دست يافته و نذرشان پذيرفته شده است.
سادات بر شاخك سيب هاي سرخ تكه پارچه‌هاي سبز مي‌بندند و شالي سبز مي‌اندازند و براي عزاداري آماده مي شوند.
پس از آماده شدن گروه، دسته عزاي سقايي به 2 قسمت تقسيم شده و هر قسمت در 2 صف به موازات يكديگر گام بر مي‌دارند.
هيات سقاها پس از پايان عزاداري روز تاسوعا به بازار مي‌روند، نماز را در مسجد جامع مي‌خوانند و به عباسيه و يا حسينيه باز مي‌گردند و روز عاشورا نيز عزاداري آنها به همين منوال ادامه مي‌يابد.