سلطه هند و پاکستان بر بازار دوخت سنتی ایران
حوزه سوزن دوزی ایرانی در عرصه دوخت‌های سنتی حوزه ای مغفول افتاده است که نیازمند یک عزم ملی برای احیاء و تزریق خون تازه در رگ های این میراث کهن است.
مینا شمس از هنرمندان اصفهانی فعال در حوزه دوخت‌های سنتی و تزئینات لباس درباره شرایط حاکم بر این حوزه می‌گوید فعالان ایرانی در رقابتی نابرابر با محصولات چینی، ترک، هندی و پاکستانی در فضای صنایع دستی با رویکرد سوزن‌دوزی‌های ایرانی قرار دارند و از آنجا که این محصولات، کیفیت نمونه‌های مشابه ایرانی را ندارد، با قیمت پایین‌تری عرضه می‌شود و همین امر سبب رکود بازار دوخت‌های سنتی ایرانی می‌شود که در نتیجه باید مراقب سلطه هند و پاکستان بر بازار دوخت‌های سنتی ایران باشیم.
مریم رضایی از هنرمندان دیگر عرصه دوخت‌های سنتی و سوزن‌دوزی شهر زابل در منطقه سیستان با اشاره به ویژگی‌های منحصربه‌فرد پوشش مردمان می‌گوید طی سالهای اخیر، عزمی جمعی در این منطقه به‌منظور احیای انواع سوزن‌دوزی و رودوزی‌های سنتی به وجود آمده است هرچند که اغلب مردم منطقه سیستان کارمند هستند اما به لطف امکان تبلیغات مجازی و بسترهای فراهم‌شده در شبکه‌های اجتماعی، فرصت عرض‌اندام برای بسیاری از هنرمندان فراهم‌شده که خود می‌تواند موجب تهییج سایر مردم منطقه در جهت تلاش برای احیای این میراث کهن شود.
عصمت سرحدی از هنرمندان عرصه دوخت‌های سنتی و سوزن‌دوزی در استان سیستان و بلوچستان درباره شرایط حاکم بر این بخش اذعان دارد یکی از مهم‌ترین راهکارها برای حفاظت از این میراث، تخصیص بودجه و حمایت از طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی است چرا که با از میان رفتن نسلی از این هنرمندان، آنچه که می‌تواند آیندگان را به پرداخت حرفه‌ای به این حوزه‌ها ترغیب کند، اموزش از مسیر همین منابع و مراجع مکتوب است.
این هنرمند عرصه دوخت‌های سنتی در استان سیستان و بلوچستان معتقد است البته که محصولات و آثار در ابعاد بزرگ و به ویژه در قالب تزئین لباس‌های محلی همواره مشتریان خود را دارد، اما تجربه استفاده از ماسک پس از شیوع ویروس کرونا نشان داد که به دلیل کاهش توان اقتصادی مردم در خرید آثار سنتی در زمینه دوخت و سوزن‌دوزی، پوشیدنی‌های همچون ماسک در ابعاد کوچک، ابزاری در خور توجه برای نمایش این هنرها هستند.
سیده هدی حسینی از هنرمندان عرصه بافت پارچه و ابریشم‌بافی در استان گلستان نیز می‌گوید باید از هنر نخ‌ریسی مراقبت و دستگاه‌های مورد نیاز را بروزرسانی کرد. من سال های پیش که به دنبال هنرمند حوزه نخ‌ریسی بودم، با خانم‌های مسنی برخورد داشتم که به نشانه اعتراض به واردات بی‌رویه نخ‌های چینی، چرخ‌های چوبی نخ‌ریسی خود را به تنور می‌انداختند در حالی که ما در کشورمان به لحاظ گوناگون در این زمینه توانمند هستیم و حتی می‌توانیم برای صادرات نیز برنامه‌ریزی کنیم.
مهین پورچوپاری از هنرمندان پیشکسوت استان کرمان در عرصه دوخت‌های سنتی ازجمله پته‌دوزی می‌گوید رونق صادرات مهم‌ترین راهکار برای معرفی این ظرفیت‌های فرهنگی و هنری به مردمان دیگر نقاط جهان است که اتفاقاً بارها و بارها به‌ویژه از طریق عکس‌العمل گردشگران استان کرمان شاهد بوده‌ایم که تا چه میزان از تماشای این آثار و محصولات لذت می‌برند و حاضر هستند رقم‌های قبال توجهی را جهت خریداری این میراث فرهنگی و هنری کشورمان پرداخت کنند.این هنرمند پیشکسوت استان کرمان در ادامه به موضوع آموزش در این حوزه‌ها اشاره کرده و اذعان دارد البته هراندازه که آموزش در زمینه سوزن‌دوزی‌های ایرانی رونق گرفته لازم است به موضوع مرمت پارچه‌های قدیمی دارای دوخت‌های سنتی هم توجه شود.
عصمت مجیدی از چهره‌های پیشکسوت عرصه دوخت‌های سنتی و پارچه‌بافی استان گلستان معتقد است اگر احساس نیاز به موضوع احیای سنت‌ها در عرصه مد و لباس تقویت شود، آن زمان است که می‌توان با قدرت هر چه تمام در این زمینه به سمت پیشرفت حرکت کرد حال‌آنکه حمایت‌های دولتی زمانی به این سمت سوق خواهند یافت که تلاش و همت هنرمندان آن‌ها را مجاب به حمایت در تمامی بخش‌ها به شکل مادی و معنوی کند.
او در ادامه به صادرات چمدانی رودوزی‌های سنتی و دست‌بافته‌های ایرانی با وجود خلاء در زمینه صادرات قانونی اشاره کرده و می‌گوید به دلیل فراهم نبودن شرایط صادرات و نبود حمایت در این بخش، من و بسیاری از همکارانم در سالهای اخیر به شکل چمدانی آثار و محصولاتمان را به دیگر نقاط جهان ارسال کرده‌ایم و چه‌بسا اگر زمینه صادرات به‌درستی فراهم شود، بتوانیم بیش از هر زمان دیگری به انتقال ظرفیت‌های فرهنگی و هنری کشورمان به دیگر نقاط جهان فکر کنیم.
نسیم میرزایی از هنرمندان فعال استان کرمان در عرصه دوخت‌های سنتی به ویژه پته‌دوزی، درباره شرایط حاکم بر این حوزه معتقد است این هنر به دلیل نوع دوخت و نخی که در آن استفاده می‌شود، بر خلاف برخی دیگر دوخت‌های سنتی ایرانی که متأسفانه به دلیل برخی سهل‌انگاری‌ها، شناسنامه خود را از دست داده‌اند اما اصالت و ایرانی بودن خود را حفظ کرده است هر چند که اگر بخواهیم به جریان طراحی نقوش در این حوزه ورود کنیم درمیابیم که این هنر در ادوار مختلف تاریخی از زندیه و قاجار گرفته تا دوره معاصر، تحت تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی با حفظ هویت دستخوش برخی تغییرات در نوع نقش‌زنی و رنگ‌بندی شده است.
میرزایی با تأکید بر اینکه پته‌دوزی هنری است که هیچ کشوری نتوانسته از آن کپی‌برداری کند پس باید مراقب حفظ هویت و اصالت دوخت‌های سنتی باشیم، اذعان دارد حتی کشوری همچون چین که به تمامی عرصه‌ها ورود کرده و حتی پا درکفش صنایع دستی متعلق به کشورهای مختلف کرده است هم تاکنون نتوانسته به موضوع سوزن‌دوزی‌های ایرانی ورود کند.
آتوسا قائمیان از فعالان عرصه مد و لباس به‌ویژه در زمینه دوخت‌های سنتی و لباس اقوام و همچنین مدرس با تأکید بر لزوم ورود رویکردهای علمی و تحقیقاتی در سایر بخش‌های مد و لباس کشور معتقد است شرط لازم برای توسعه عرصه مد و لباس و همچنین تربیت نیروهای کارآمد در بخش‌های مختلف، توجه هر چه بیشتر به حضور اساتید کار بلد و باتجربه در بخش‌های مختلف است و به‌جرئت می‌توان گفت یکی از راه‌های برون‌رفت این حوزه از برخی نارسایی‌ها به همراهی این بزرگان در تمامی بخش‌ها بازمی‌گردد. طی سال اخیر شاهد رشد چشمگیر دانشجویان علاقه‌مند به حوزه مد و لباس در رشته‌ها و گرایش‌های گوناگون بوده بااین‌همه به نظر می‌رسد فضای دانشگاهی و رویکردهای موجود نتوانسته‌اند آن‌گونه که باید از این ظرفیت‌ها بهره گیرند درحالی‌که به‌زعم من دانشجویان باید ملزم به تحقیقات میدانی شوند و بدون شک ثمرات این تحقیقات در آینده به‌وضوح هم برای شخص دانشجو و هم جامعه فعال در عرصه مد و لباس لمس خواهد شد.
فاطمه سیدی هنرمند کرمانی عرصه دوخت‌های سنتی و رودوزی‌های ایرانی درباره روند فعالیت‌های خود و شرایط حاکم بر این عرصه می‌گوید طی دو دهه اخیر، اقدامات برخی از برنامه‌های رسانه ملی در آموزش هنرهایی همچون طراحی، خیاطی و انواع رودوزی‌ها ستودنی بوده اما واقعیت آن است که لازم است بیش‌ازپیش به این عرصه‌ها بها داده شود. به‌طور مثال لازم است برنامه‌سازی‌ها به سمت معرفی طیف وسیعی از دوخت‌های سنتی کشورمان برود چراکه جای‌جای میهن عزیزمان از ظرفیت‌های بسیاری در این زمینه بهره‌مند است که بخش اعظمی از آن‌ها در گذر زمان و به دلایل گوناگون ازجمله تغییر نسل‌ها به دست فراموشی سپرده شده‌اند.
او معتقد است جریان هنر درمانی نیز یکی از مهم‌ترین موضوعات و مسائل اجتماعی روز به شمار می‌رود و مردم ما از طیف‌های گوناگون هرقدر بیشتر به سمت این عرصه‌ها سوق پیدا کنند، جامعه‌ای به‌مراتب شادتر، سالم‌تر، موفق‌تر و به‌دوراز افسردگی خواهیم داشت.
منبع:هنر آنلاین