روزنامه‌ها از ممقان‌دوزی خداحافظی می‌کنند
جامه پوش: استفاده از ظرفیت های صنایع دستی در بخش دوخت و دوز و پارچه یکی از مواردی است که در سال های اخیر رشد قابل ملاحظه ای نسبت به پیش داشته است. هنرهای مرتبط با پوشاک و دوخت و دوز برای مردمان هر بخش اهمیت پیدا کرده است و مردم هر منطقه می کوشند میراث گذشتگان خود را دوباره احیا کنند و از این راه اقتصاد خود و دیگران را بهبود بخشند.
الهام هاشمی راد از سال ۸۵ در زمینه هنر و صنایع دستی با تدریس در آموزشگاه فنی و حرفه‌ای خود، فعالیت کرده و از سال ۸۸ نیز صرفا در زمینه هنر سوزن دوزی به نام “ممقان دوزی” مشغول به تدریس و کارآفرینی برای سالانه حدود ۱۰۰ بانوی بدسرپرست و بی سرپرست است. وی هم‌چنین در طرح ملی توسعه مشاغل خانگی جهاددانشگاهی نیز به عنوان پیشران فعالیت می‌کند.
وی گفت: من در خانواده ای که به خیاطی و دوخت و دوز علاقمند بودند به دنیا آمدم، مادربزرگم خیاط بود و مادرم گلدوزی می‌کرد، در نتیجه علاقه خاصی هم از همان ابتدا به کارهای هنری مخصوصا در زمینه دوخت و دوز داشتم.
وی در خصوص هنر ممقان دوزی، گفت: ممقان دوزی، رشته ای از صنایع دستی منحصر به خطه آذربایجان شرقی بوده که بر اساس نام آن نیز، خاستگاه این هنر اصیل، شهر ممقان است.
هاشمی راد افزود: این هنر که از سال‌های گذشته، چندان به آن پرداخت نمی‌شد، بر اساس ایراداتی که در نسخه سنتی آن وجود داشت، به مرور در حال فراموشی بود و حتی بانوان شهر ممقان نیز دیگر نمی‌توانستند کارهای هنر دستی خود را به فروش برسانند. این امر باعث شد تا جرقه‌ای در ذهن من ایجاد شود که نباید بگذاریم این هنر از بین برود زیرا تنها هنر سوزن دوزی استان ما منحصر به ممقان دوزی است
وی گفت: در راستای ورود به زمینه هنر ممقان دوزی، در بخش مواد اولیه و طراحی نقش‌ها، یکسری تغییراتی ایجاد کردم و با به روز سازی و کاربردی کردن این طرح‌ها، زمینه فروش هنر ممقان دوزی در نمایشگاه‌های سراسری و کشوری فراهم شده و هرچه بیشتر شناخته شد.
وی با اشاره به مشکلات هنر ممقان دوزی سنتی، اظهار کرد: در روش سنتی ممقان دوزی، به جای لایه پارچه، روزنامه یا کاغذ استفاده می‌شد و حتی رنگرزی نخ‌های آن نیز دوام چندانی نداشت که در نهایت منجر به شرایط افول این هنر شده بود اما بنده روزنامه را از مراحل دوخت این هنر حذف کردم و به جای آن، لایه پارچه را قرار دادم و رنگرزی استاندارد را جایگزین کردم که این امر باعث شده تا اکنون هنر دستی ممقان دوزی قابل شستشو باشد.
این بانوی مدرس هنر ممقان دوزی با تاکید بر این‌که برای دوام این هنر باید طرح‌ها به طور دائم به روز شوند، گفت: صنایع دستی، فرهنگ گذشتگان را به ما نشان داده و دوخت ساده این هنر در گذشته نیز روایتگر سبک زیستی مردم آن زمان بود. اکنون با توجه به این‌که تنوع و رنگ‌های بسیاری در این نوع سوزن دوزی انجام می‌گیرد، نشان می‌دهد که مردم این زمان اغلب از ساده زیستی دوری کرده و به دنبال تنوع هستند.
وی با اشاره به خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها در هنر ممقان دوزی، گفت: بنده سفارش‌های متعددی از نقاط مختلف کشور دریافت می‌کنم و حتی این هنر اصیل را با کمک واسطه به کشورهایی چون دبی، بلژیک سوئیس و … صادر می‌کنم.
وی در ادامه با اشاره به همکاری با اداره جات مختلف استان از جمله کمیته امداد، بخشداران و دهیاران روستاها در زمینه اشتغال زایی بانوان، اظهار کرد: با معرفی بانوان بدسرپرست و بی سرپرست توسط این نهادها، آموزش‌های لازم ممقان دوزی را در روستاهای مختلف استان ارائه داده و مواد اولیه رایگان را در اختیار بانوان قرار می‌دادیم و سپس با تحویل کار، دستمزد می‌گرفتند.
وی گفت: اما در سال ۹۸ از طریق اداره کل صنایع دستی با جهاددانشگاهی آشنا شدم و به عنوان مدرس و کارآفرین در زمینه ممقان دوزی در طرح ملی توسعه مشاغل خانگی آغاز به کارکردم. پس از آغاز کلاس‌ها، با کمک جهاددانشگاهی توانستم تسهیلاتی با کارمزد چهار درصد را دریافت کنم و در نهایت توانستیم به تعداد ۳۰ نفر آموزش بدهیم که اکنون ۲۰ نفر از آن‌ها با ما کار می‌کنند.
هاشمی راد در خصوص بازار فروش هنر ممقان دوزی نیز اظهار کرد: برخی هنرهای دستی مثل سرمه دوزی در اغلب استان‌های کشور دوخته می‌شوند ولی هنری که منحصر به یک استان است، زمینه فروش بیشتری خواهد داشت. مثلا در نمایشگاه تهران، تنها غرفه‌ی هنری که هنر ممقان دوزی را ارائه می‌داد، ما بودیم.
وی در خصوص تاثیر کرونا بر بازار فروش این هنر، گفت: در اوایل شیوع این بیماری، ضربه سختی به کل بدنه کشور و ما وارد شد اما بعد از گذشت یک سال، شرایط به روال عادی بازگشت و اکنون مشکل خاصی نداریم. در این دوران، هنرمندان صنایع دستی بسیاری تغییر شغل داده و به تولید ماسک و گان روی آوردند اما بنده همان کارهای خودم را انجام دادم و تنها با تغییر و تحول در نوع کاربری و طرح‌های هنر ممقان دوزی، توانستم در عرصه تنگنای اقتصادی و مشکلات کرونا، پابرجا بمانم.
وی در ادامه با تاکید بر این‌که مشکل اصلی هنرمندان صنایع دستی، برگزاری نمایشگاه‌ها و بازار فروش است، گفت: صنایع دستی، محصولات شناخته شده‌ای نیستند که مردم بتوانند از طریق فضای مجازی آن‌ها را خریداری کنند و بایستی ابتدا لمس و دیده شوند تا مشتری رغبتی برای خرید داشته باشد که معمولا این امر در نمایشگاه‌ها انجام و سفارش گرفته می‌شود.
این بانوی کارآفرین با انتقاد از نبود بازارچه ثابت صنایع دستی در استان، گفت: اصفهان شاید از نظر تعداد و انواع صنایع دستی نسبت به تبریز برتری نداشته باشد اما با توجه به بازارچه صنایع دستی که در میدان نقش جهان این شهر، هنر دست مردم را به نمایش می‌گذارد، ظرفیت بالایی برای هنرمندان آن خطه است. در حالی که هنرمندان تبریزی نیز به صورت مکرر تقاضای احداث بازارچه را می‌کنند اما متاسفانه تاکنون این امر اجرایی نشده است.
وی افزود: محوطه مسجد کبود، مکان خوبی برای این مورد است که توسط هنرمندان پیشنهاد شده اما ارگان‌های مختلف از اجرای این امر مخالفت کرده‌اند.
وی در خاتمه اظهار کرد: برنامه ما، تداوم توسعه هنر ممقان دوزی و گسترش آن با طراحی‌های جدید و نو است.
منبع: ایسنا