رقابت پوشاک ایرانی با خارجی؛ رویا یا واقعیت
بازار پوشاک یکی از اصنافی است که با شروع همه‌گیری کرونا و تحت تأثیر مشکلات اقتصادی متعدد دچار رکود شده است به نحوی که از سال گذشته تاکنون نزدیک به ۲۰۰ مورد ابطال جواز کسب وجود داشته است، شاخص‌های مختلفی بر عرضه و تقاضای وضعیت بازار پوشاک اثر گذاشته و بازار را از حالت تعادل خارج می‌کنند. قیمت مواد اولیه، دستمزد خیاط، اجاره مغازه و قدرت خرید مصرف کننده از جمله مواردی هستند که بر مقدار عرضه و تقاضا تأثیر گذاشته و شرایط فعلی بازار پوشاک را به حالت رکود درآورده‌اند.
کسادی بازار پوشاک، کاهش قدرت خرید
شرایط اقتصادی باعث کسادی بازار پوشاک شده تورم عامل کاهش قدرت خرید مصرف کننده شده و نتیجه آن عدم وجود تقاضای کافی برای مقدار عرضه است، این تورم همچنین افزایش هزینه‌های تولید عرضه‌کنندگان پوشاک را در بر داشته است. این افزایش هزینه تولید بر قیمت مواد اولیه، اجاره مغازه، دستمزد خیاط و سایر موارد تأثیر گذاشته که در نهایت قیمت کالای نهایی را افزایش خواهد داد و این موضوع تناسب چندانی با قدرت خرید مصرف کننده ندارد.
در این رابطه یک فروشنده پوشاک مردانه می گوید: در حال حاضر هیچ سودی نمی‌کنیم و صرفا در حال بازی با سرمایه‌مان هستیم اما در این میان کسانی که تازه کار هستند کسب و کارشان در حال نابودی است.
یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اقتصادی در بازار پوشاک تورم داخلی است. فرض کنید قیمت دلار 25هزار تومان باشد و یک پیراهن ایرانی در ایران به قیمت 100هزار تومان فروخته شود. از طرف دیگر یک پیراهن در ترکیه قیمت 4دلار باشد، از آن جهت که تورم در کشور‌های دیگر کنترل شده است و تقریبا می‌توان گفت که با مشکلی به اسم تورم دست و پنجه نرم نمی‌کنند، بنابراین قیمت پیراهن در ترکیه همان 4دلار باقی می ماند اما از آنجا که ما در کشور با مشکلی به نام تورم مواجه هستیم، هزینه‌های تولید کننده داخلی افزایش پیدا می‌کند و پیراهنی که سال قبل به قیمت 100هزار تومان فروخته می‌شد این بار با نرخ تورم روز محایبه می شود و دیگر امکان تواید آن به همان قیمت نخواهد بود.
حال در نظر بگیرید که قیمت دلار ثابت بماند و تورم داخلی باعث شود که تمایل مصرف‌کننده به سمت کالای خارجی سوق پیدا کند. با این فرض تولید کننده داخلی از آن جهت که تقاضای کافی برای کالای خود ندارد اعتراض می‌کند و سیاست‌گذار برای حل این مشکل صورت مسئله را پاک م کند و واردات را ممنوع تا بازار در دست تولید‌کننده داخلی باشد. اما نتیجه‌ای که بوجود می‌آید آسیبی به نام قاچاق است که مبارزه با آن تقریبا غیر ممکن است.
ساده‌ترین راهکاری که برای مبارزه با قاچاق وجود دارد این است که مرز‌های رسمی و غیر رسمی را ببندیم. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که با وجود مرز‌های وسیع این کار شدنی نیست چراکه تعداد نیرویی که برای نظارت بر این مرز‌ها وجود دارد محدود است و از طرفی فردی که به منظور نظارت انتخاب میشود با درآمدی محدود و ناکافی باید جلوی کسی که با سود کلانی به قاچاق می‌پردازد را بگیرد. نهایتا با وجود اینکه هدف سیاست‌گذار ممنوعیت واردات به منظور کمک به تولید کننده داخلی بوده است اما آسیبی به نام قاچاق سد راه اجرایی شدن این هدف شده و مبارزه با قاچاق نیز با شکل گرفتن رشوه تبدیل به محلی برای فساد شده است.
کرونا؛ ضربه نهایی بر کسادی بازار پوشاک
تولیدکنندگان پوشاک در حالی در شرایط سخت اقتصادی برای ادامه فعالیت در این صنف تلاش می‌کنند که همه‌گیری کرونا اکنون ادامه فعالیت اقتصادی در این بازار را برای آن‌ها سخت‌تر از گذشته کرده است. شیوع ویروس کرونا لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی را به دنبال خود آورده است که این دستور العمل‌های بهداشتی باعث کاهش ساعت کاری مغازه‌داران شده که نهایتا مقدار فروش آن‌ها نیز کاهش یافته است. همه‌گیری این ویروس باعث شده است تا امکان سفر و تردد مثل سابق فراهم نباشد که این محدودیت تأمین مواد اولیه وارداتی را زمان‌بر کرده است و کرونا در کنار مشکلات دیگر بازار شب عید امسال را کساد‌تر از سال گذشته کرده بود.
رقابت؛ رویا یا واقعیت؟
مصرف کالا‌های تولید شده در داخل کشور مدتی است که در حوزه‌های مختلف مثل پوشاک تبدیل به شعار اصلی شده است. به این منظور نیز دولت واردات بخشی از پوشاک را برای دادن فرصت به تولیدکنندگان داخلی ممنوع کرده است. اما سوالی که مطرح میشود این است که باتوجه به زیرساخت موجود و شرایط اقتصادی فعلی آیا رقابت پوشاک ایرانی با کالای مشابه خارجی امری ممکن به نظر می‌رسد؟
تولید پوشاک با کیفیتی که توانایی رقابت با کالای خارجی داشته باشد نیازمند داشتن تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته است که در کشور ما تجهیزات مربوط به تولید پوشاک فرسوده هستند و تولید کالایی با کیفیت با ماشین آلات بی‌کیفیت ممکن نیست. بنابراین راه حلی که وجود دارد وارد کردن تجهیزات پیشرفته‌تری به منظور تولید با کیفیت‌تر است اما سوال اینجاست که به منظور اینکار چه باید کرد؟
برای داشتن تجهیزات مناسب به منظور تولید پوشاک با کیفیت داخلی باید درآمد بیشتری را صرف سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین‌آلات کرد. اما مشکلی که وجود دارد این است که با وجود تحریم‌ها و عدم دسترسی به در‌آمد‌ها این کار کمی دشوار است، با این حال به نظر می‌رسد که با صرف کردن درآمد کمتری در حوزه مصرف و سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه تجهیزات تولید شرایط مناسب‌تری پیدا کند و رقابت پوشاک داخلی با خارجی چندان دور از انتظار نباشد.
سرنوشت بازار پوشاک در گروی سیاست‌های اشتباه ارزی
یکی از سیاست‌های نادرستی که با هدف رساندن کالا با قیمت ارزان به مصرف‌کننده اجرایی شده اما در نهایت منجر به یک آسیب اقتصادی برای صنعت پوشاک شده، سیاست کنترل قیمت دلار است. همانطور که پیش‌تر در مثال مربوط به پیراهن ایرانی و ترک ذکر شد، قیمت دلار یکی از مواردی است که بر تمایل مصرف‌کننده برای خرید کالای داخلی یا خارجی تأثیر می‌گذارد. به عبارتی افزایش یا کاهش آن باعث میشود خرید یکی از این دو کالا برای مصرف‌کننده به صرفه‌تر باشد.
نرخ بالای تورم داخلی با تحت تأثیر قرار دادن هزینه تولید پیراهن، باعث افزایش قیمت نهایی آن میشود. به عبارتی پیراهن ایرانی به دنبال افزایش هزینه تولید نسبت به سال قبل با قیمت بالاتری به فروش می‌رسد. این در حالی است که سیاست‌گذار به منظور رساندن کالا به قیمت ارزان‌تر به مصرف کننده اقدام به اجرایی کردن سیاست کنترل قیمت دلار کرده است.
ثبات قیمت دلار به دنبال سیاست اجرا شده و پایین بودن نرخ تورم در کشور‌های دیگر نهایتا باعث شده تا پیراهن ترک به قیمت سال قبل تولید شود در حالی که پیراهن ایرانی با کیفیت مشابه دچار افزایش قیمت شده است. به این ترتیب کنترل قیمت دلار در حالی که در کشور با تورم بالایی مواجه هستیم به قیمت نابودی صنعت پوشاک داخلی تمام شده است و سرنوشت بازار پوشاک به دنبال این سیاست نادرست دچار رکود شده است.
دینا قالیباف