جهان تجارت در سالی که گذشت
جامه پوش: با به پایان رسیدن سال ۲۰۲۲، تایلر کوئن، اقتصاددان و استاد دانشگاه، سال گذشته میلادی را سالی دانست که دکترین‌های کلاسیک اقتصادی برخلاف همتایان جدیدترشان قادر به توضیح تحولات آن بودند. کوئن برای توضیح نظرات خود به مباحثی چون تورم، کنترل دولت بر اقتصاد، اثرات محدودساختن تجارت و اهمیت بخش عرضه پرداخته است. این استاد دانشگاه جورج میسون بر این باور است در‌حالی‌‌که دکترین‌های عجیب‌و‌غریب در سال گذشته عملکرد چندان موفقی در توضیح تحولات اقتصادی نداشته‌اند، پیش‌بینی‌های استاندارد مبتنی بر عقل سلیم و مکانیسم‌های عملیاتی ساده به‌خوبی از پس پیش‌بینی وقایع اقتصادی سال ۲۰۲۲ برآمده‌اند.
تایلر کوئن، استاد اقتصاد دانشگاه جورج میسون، در یادداشتی که در بلومبرگ منتشر شد، اقتصاد جهان را در سالی که گذشت مورد‌بررسی قرار داد. این اقتصاددان به‌واسطه حضورش در فضای مجازی، چهره شناخته‌شده‌ای به شمار می‌رود. او و همکارش، الکس تبرک، صاحب یک کانال یوتیوبی هستند و در آنجا به توضیح مسائل اقتصادی به زبان ساده می‌پردازند. این اقتصاددان در ابتدای توصیف خود از سال ۲۰۲۲، این سال را سال «رویکردهای کلاسیک اقتصادی» دانست. کوئن با اشاره به اینکه اتفاقات سال ۲۰۲۲ با استفاده از تئوری‌های شناخته‌شده اقتصادی قابل‌توضیح بوده‌اند، به ناکامی تئوری‌های اقتصادی جدیدتر در پیش‌بینی این اتفاقات می‌پردازد. کوئن در یادداشت خود به چین، روسیه، انگلیس، آمریکا، هند، لهستان، نیجریه و اتیوپی پرداخته و مسائل اقتصادی متنوعی را بررسی کرده است.
استاد دانشگاه جورج میسون پیش از همه‌چیز به تورم پرداخته است. بر این اساس، داستان تورم بی‌سابقه سال ۲۰۲۲ با دو تئوری کلاسیک اقتصادی مطابقت دارد؛ رشد عرضه پول و افزایش قیمت انرژی. طی 2 سال اخیر، فدرال رزرو ایالات‌متحده اجازه داد عرضه پول حدود ۴۰ درصد افزایش یابد. با این رشد عرضه پول تعجبی ندارد که قیمت‌ها تا این حد افزایش یافته است. چندی پیش، اقتصاددانان اصرار داشتند کمبود تقاضا دائمی است و محرک تقریباً هرگز بیش‌ازحد نبوده است. این نسخه افراطی از دیدگاه کینزی از بین رفته است؛ در‌حالی‌‌که نسخه‌ای از پول‌گرایی میلتون فریدمن بار دیگر در حال رشد است. چند سال پیش، طرفداران نظریه پولی مدرن پیشنهاد می‌کردند درمان تورم، افزایش مالیات است. خوشبختانه، این ایده به جایی نرسید. اکنون بحث تورم بر سیاست‌های فدرال‌رزرو متمرکز شده است.
یکی از کلاسیک‌ترین درس‌های اقتصادی این است که محدودیت‌های سمت عرضه، واقعاً مهم هستند. در همین راستا، افزایش قیمت انرژی بیش از همه در اروپا نشان داد رکود می‌تواند ناشی از کمبود کالاها باشد. متأسفانه در سال ۲۰۲۲ ادوارد سی. اسکات، برنده جایزه نوبل اقتصاد، درگذشت. منتقدان پرسکات، او را به‌دلیل تأکید بر طرف عرضه به‌عنوان نیرویی در پشت چرخه‌ای تجاری مورد تمسخر قرار می‌دادند اما تجربه امسال نشان داد پرسکات درست می‌گفت.
کوئن یکی از درس‌های اقتصادی سال گذشته میلادی را این‌گونه معرفی کرد؛ زنجیره‌های تأمین گره‌های خودشان را باز می‌کنند. عکس‌های کشتی‌های باری که در انتظار تخلیه هستند، یکی از تصاویر پرتکرار سال ۲۰۲۲ بود. دسترسی به کالاها و خدمات خارجی بسیار ناچیز بود و قیمت آنها می‌توانست تا سطح بالایی افزایش پیدا کند. در طول سال ۲۰۲۲، بیشتر این صف‌ها و ازدحام‌ها از بین رفتند، زیرا به بازار اجازه فعالیت داده شد. یک‌بار دیگر، یک رویکرد بسیار سنتی در قبال اقتصاد تأیید شد.
سقوط صرافی FTX یکی دیگر از ماجراهای مهم سال 2022 بود. جدا از هر اشتباهی که ممکن است رهبری FTX مرتکب شده باشد، درس گسترده‌تر این اتفاق این است که مؤسسات مالی اضافی، برای پایدار ماندن مشکل دارند. بحران این صرافی یادآور مشکلاتی است که مکتب قدیمی امور مالی با آن سردرگریبان است؛ یعنی سوءاستفاده از وجوه سرمایه‌گذاران و ناتوانی در پرداخت بازخریدها؛ به عبارت ساده، این بحرانی از جنس بحران مؤسسات مالی در قرن نوزدهم میلادی است. بااین‌‌حال به نظر می‌رسد سقوط این صرافی بزرگ بیشتر به خطاهای انسانی و رفتارهای نادرست فردی بازگردد تا اینکه به نفس پدیده رمزارز ارتباطی داشته باشد.
چین و روسیه سال 2022 را با تحولاتی پشت سر گذاشتند که بر نظریه‌های متداول درباره این‌گونه کشورها صحه گذاشت. تلاش چین برای مدیریت کووید خوب پیش نمی‌رود. سیاست کووید صفر که اکنون به‌‌سرعت درحال ملغی شدن است به کنترل تقریباً کامل اقتصاد و تصمیمات قاطعانه شخصی نیاز داشت که ثابت شد بسیار نامحبوب و ناپایدار است. شکست این سیاست گفته عقل سلیم است و اینکه تا همین چند وقت قبل این سیاست همچنان ادامه داشت، خود یک معجزه است. شکست سیاست کووید صفر مهر تأییدی بر این بینش دیرینه است که برنامه‌ریزی متمرکز یک سیستم اساساً غیرمتمرکز برای مدت طولانی امکان‌پذیر نیست.
پیش از وقوع برگزیت، اقتصاددانان پیش‌بینی کردند خروج از تجارت آزاد با اتحادیه اروپا به اقتصاد بریتانیا آسیب می‌رساند. سال 2022 این گفته را تأیید کرد.
در جای دیگر در صحنه جهانی، 2 اقتصاد موفق لهستان و هند حضور دارند که هر دو نرخ رشدی بالاتر از میانگین جهانی را تجربه کردند. موتور محرک اقتصاد هر دو کشور به انرژی کارآفرینی و اصلاحات اساسی دهه 1990 آنها بازمی‌گردد. دو کشور از بزرگ‌ترین بازنده‌های سال 2022 اتیوپی و نیجریه هستند که اولی شاهد یک جنگ داخلی دوباره بود و دومی خشونت و بی‌نظمی بیشتری را تجربه کرد. برخی روندها باعث می‌شود گاهی نظریه‌های کلاسیک اقتصادی محبوبیت‌شان را از دست بدهند و محبوبیت نظریه‌های عجیب‌و‌غریب اقتصادی که گه گاه با عقل سلیم در تعارض هستند، افزایش یابد. به نظر می‌رسد سال 2022 سالی بود که اقتصاد متعارف انتقام خود را از این رویکردها گرفت.
منبع: BLOOMBERG